Pozycja obowiązkowa dla miłośników historii militarnej oraz średniowiecza. Philippe Contamine, francuski mediewista, zbiera w swojej książce obfity materiał faktograficzny i analizuje go, aby możliwie najpełniej oddać specyfikę konfliktów zbrojnych w chyba najbardziej zagmatwanej pod tym względem epoce historycznej w dziejach Europy. Ciężko bowiem znaleźć inny okres historyczny, w którym związek między wojną a organizacją społeczną i ustrojem politycznym był tak mocno zazębiony. Średniowiecze powstało z wielkiej wojny, jaką w swojej istocie była Wędrówka Ludów, i można się pokusić o stwierdzenie, że wojna trwale odcisnęła swoje piętno w charakterystyce tej epoki. Raz w formie wyraźnie zaznaczonej w historii pisanej, z wielkimi postaciami historycznymi oraz sławnymi bitwami, ale znacznie częściej w zgliszczach najazdów i niewartych uwagi ówczesnych ludzi lokalnych konfliktach.

Ogromną zaletą „Wojny w średniowieczu” jest komplementarność ujęcia tematu. Autor nie skupił się tylko i wyłącznie na technicznych i czysto militarnych aspektach zagadnienia, ale postanowił zaprezentować szersze spojrzenie, obejmujące także podstawy ekonomiczne, prawne i światopoglądowe średniowiecznych wojen. Podejście to sprawia, że czytelnik może o wiele lepiej zrozumieć dzieje średniowiecza, dopatrując się przyczyn pewnych zjawisk, które z naszego współczesnego punktu widzenia zdają się być nie do końca jasne. Ot, choćby dlaczego wielkie zwycięstwo Jagiełły pod Grunwaldem dało tak niewymierne korzyści polityczne lub dlaczego ostateczna rozprawa z państwem Zakonu Krzyżackiego trwała tak długo? Odpowiedzi na te kwestie czytelnik może uzyskać poprzez analogię, gdyż w pracy Contamine, niestety, ale historii militarnej naszej części Europy nie znajdziemy. Praca autora dotyczy bowiem przede wszystkim obszarów Europy Zachodniej, gdzie feudalizm osiągnął najpełniejszą formę, a obfitość źródeł pozwala na znacznie dokładniejszą rekonstrukcję militarnej historii epoki.

Tak jak już wspomniałem, nawet dla osób posiadających bogatą wiedzę historyczną dotyczącą wieków średnich, książka może przynieść wiele interesujących nowinek, dzięki którym poszerzą one swoją wiedzę o tej epoce. Najlepszym przykładem oddającym charakter średniowiecznej wojny jest opisana przez autora krótkotrwała kampania angielskiego króla Edwarda III, który w roku 1339, na czele stosunkowo nielicznej armii (około 5,5 tys. żołnierzy),przeprowadził rajd w rejonie Cambrai we Francji. Sporządzona rok później mapa tego regionu przedstawia obraz zniszczeń spowodowanych przez wojska angielskie w postaci spalonych i spustoszonych wsi. Z poziomu historii powszechnej nie widać tego aspektu wojny stuletniej, która przejawia się głównie w nazwach kolejnych wielkich bitew (Crecy, Poitiers, Azincourt) i następujących pomiędzy nimi dłuższych lub krótszych okresów pozornego spokoju. Po przeczytaniu pracy „Wojna w średniowieczu” obraz ten musi ustąpić miejsca przeciągłej i prowadzonej ze zmiennym szczęściem wojny na wyczerpanie, w której nawet małe zamki i lokalne fortyfikacje stanowią ważne ogniwo w ogólnej strategii, a drobne potyczki, lokalne oblężenia oraz regularne grabieże odgrywały równie ważną rolę, jak walne starcia rycerskich armii.

Książkę Philippe Contamine z pewnością można wymienić jako jedną z podstawowych pozycji bibliograficznych dla osób, które chcą naprawdę zrozumieć średniowiecze. Przystępnie napisana i pełna ciekawych informacji praca, bazująca na obfitym materiale źródłowym. Napisana może nieco w staroświeckim stylu, ale mimo to warta polecenia.

Pozycja obowiązkowa dla miłośników historii militarnej oraz średniowiecza. Philippe Contamine, francuski mediewista, zbiera w swojej książce obfity materiał faktograficzny i analizuje go, aby możliwie najpełniej oddać specyfikę konfliktów zbrojnych w chyba najbardziej zagmatwanej pod tym względem epoce historycznej w dziejach Europy. Ciężko bowiem znaleźć inny okres...