Trzeci tom tułaczki uniżonego Sługi Bożego, Mordimera Madderdina, to lektura nieprzeznaczona dla wszystkich. Przy "Mieczu Aniołów" krąg usatysfakcjonowanych odbiorców zdecydowanie ulega zawężeniu, zresztą nie bez wyraźnej przyczyny. Chrystus gniewnie zstępujący z krzyża, spływająca krwią Jerozolima? Powtarzające się przytyki w stronę księży i Kościoła? Szczegółowo opisywane tortury albo snute przez Mordimera wątpliwej moralności rozważania? Oczywiście, że nie o tym mowa, wszak wszystko powyższe już było. Niemniej jednak można uznać to za dobry trop, bo otóż właśnie, było i jest nadal, nihil novi sub sole…

Na przestrzeni pięciu zamieszczonych w książce opowiadań Mordimer Madderdin, licencjonowany inkwizytor Jego Ekscelencji biskupa Hez-hezronu, Sługa Boży, Młot na Czarownice, et cetera, et cetera – jestem pewna, że każdy, kto zna choćby jeden tom, potrafi dokończyć litanię – będzie zmagał się z zadaniami w mniejszym lub większym stopniu podobnymi do wcześniejszych. Będą to więc sprawy kryminalne, mające miejsca w zapadłych wioskach lub w obdarzonych całą gamą woni miastach, będą to starcia z kanonikami, demonami, wiedźmami… Środek ciężkości położony został na trzecią po Wewnętrznym Kręgu i Aniołach zagadkę, sławetny klasztor Amszilas. Historie odkryją przed czytelnikiem źdźbło prawdy na jego temat, lecz tak jak ma to miejsce w przypadku innych wielkich tajemnic świata Inkwizytorium, szczątkowe informacje nie tylko nie zaspokoją ciekawości, ale wręcz dołożą stos nowych pytań. Ufam, że Mordimerowi spodobałby się żarcik ze stosem.

Główną wadą tomu jest wszechobecna powtarzalność. Nawet więcej, powtarzalność w dwóch odsłonach. Oto bowiem mamy, jako pierwsze, przygody, które nie odznaczają się nowatorstwem i przywodzą na myśl dzieje wcześniejsze. Mordimer ponownie sprzeciwia się działaniom wysłannika Stolicy Apostolskiej, a w najbardziej odpowiednim momencie zostaje wyratowany przez pojawiających się znikąd inkwizytorów. Zarys tego epizodu, pomijając szczegóły, do złudzenia przypomina "Żar serca" z części drugiej. To najbardziej widoczny, choć nie jedyny przykład. Historię poniekąd spaja wątek klasztoru Amszilas, jednak widocznej linii fabularnej, zmierzającej w konkretną stronę, nie widać. A szkoda, ponieważ ileż można czytać dobre, lecz niczym niewybijające się opowiadania o tym samym? Powiew świeżości oferuje jedynie ostatni, tytułowy "Miecz Aniołów", który osadza postać Sługi Bożego w nowych warunkach i tym chwytem marketingowym zaprasza do zapoznania się z kolejnym tomem.

Drugim aspektem, potęgującym wrażenie, że już się o tym czytało, jest stosowanie wszędzie gdzie się da tych samych zwrotów. W teorii to zabieg zrozumiały, umożliwiający potencjalnemu czytelnikowi chwycenie pierwszego z brzegu tomu i zagłębienie się weń bez koniecznej znajomości tomów innych. W praktyce natomiast nie wygląda to już tak sielsko. Oddzielanie ziarna od plew, kompani Mordimera przyrównywani do psów na uwięzi, szpetota Kostucha, lęk gawiedzi przed inkwizytorami, zamiłowanie Gersarda do winka i krzyż jaki dźwiga na plecach, czyli niezapomniana podagra. Wszystko to nie tylko powtarza się z tomu na tom, ale i z opowiadania na opowiadanie. W dodatku zwroty te mają dokładnie taką samą, niezmienioną formę. Może i faktycznie sformułowania te brzmią nieźle, ale czy aż do tego stopnia, by nie można było wymyślić niczego nowego?

"Miecz Aniołów" to zbiór opowiadań interesujących i sprawnie napisanych, niepozbawionych humoru oraz trafnych spostrzeżeń, lecz wyłącznie dla tych, którzy albo nie znają tomów wcześniejszych, albo są tak wielkimi miłośnikami Mordimera Madderdina, że mogą czytać wciąż i wciąż o tym samym. Dla reszty czytelników będzie to książka powtarzalna i nużąca, z historiami na siłę przeciągniętymi, a też nie zaskakującymi na tyle, by można było odczuć satysfakcję. Schemat, jakim Piekara się posługuje, zaczyna być aż nadto widoczny, a to w żaden sposób nie działa dla twórczości na korzyść.

Sylwia Kluczewska