Każdy od czegoś musi zacząć. W przypadku Stiega Larssona, początek, czyli jego debiutancka powieść, okazała się strzałem w dziesiątkę Niestety, nie dane mu było tym się nacieszyć, bo książka ukazała się już po jego śmierci. Zrecenzowanie czegoś, co i tak już ma opinię megahitu - choćby z racji tego, że na podstawie „Mężczyzn, którzy nienawidzą kobiet” nakręcono film za miliony dolarów - wydaje się niełatwym zadaniem. Tym bardziej, że trudno mi zrozumieć do końca płynące zewsząd wyrazy zachwytu nad prozą Larssona. Owszem, jest to bardzo dobry kryminał, stworzony z pasją i rzetelnością, ale jednak nie mogłem się oprzeć wrażeniu, że autor zbyt wiele chciał zrobić od razu, za wiele wrzucić w ramy jednej powieści.

„Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”, to historia Mikaela Bloomkvista, dziennikarza o odrobinę nadszarpniętej reputacji, który musi odnaleźć zaginioną przed 40 laty, w zamian za co czekać ma go istotne wynagrodzenie - szansa na „wybielenie” w oczach opinii publicznej. Tak pokrótce przedstawia się fabuła. Powieść ta w widocznym zamierzeniu miała być klasyczną „zagadką zamkniętego pokoju” - historią, której rozwiązanie pozornie wydaje się niemożliwe przy użyciu działań naturalnych, logicznych. Mamy ściśle określoną grupę postaci, niemalże zamkniętą, małe pole akcji i zagadkę, która zdaje się nierozwiązywalna. Odnoszę jednak wrażenie, jakby autor nie do końca wiedział, czy pozostać przy typowej „zagadce zamkniętego pokoju”, czy zrobić z tej książki coś więcej. W rezultacie, mam trochę mieszane uczucia w kwestii ostatecznego odbioru całej historii.

Rzeczą, która mocno bije po oczach, a miejscami wręcz irytuje, jest przesadna dbałość autora o szczegóły przy opisach. Ta książka równie dobrze mogłaby mieć 400 stron, a czytelnik nie straciłby niczego istotnego. Do tego akcja potwornie długo się rozkręca, co niekiedy aż odrzuca od lektury. Kiedy już się wszystko rozwinie, tempo staje się naprawdę wartkie, i czytanie staje się przyjemne, ale żeby dotrwać do tego momentu, musiałem miejscami walczyć ze sobą i własnym znużeniem.

Dość dobrą stroną książki jest natomiast sposób kreacji bohaterów. Choć czasami można zauważyć pewne schematy, które mnie najczęściej rzucały się w oczy wśród żeńskich bohaterek, to trzeba przyznać, że autor całkiem nieźle przyłożył się, by stworzyć bohaterów wiarygodnych i budzących emocje u czytelnika - niekiedy skrajnie różne. Sam główny bohater wydaje się odrobinę przerysowany, ale to można Larssonowi wybaczyć, bo nie wpływa to raczej na więź czytelnika z postacią.

Wydawnictwo Czarna Owca wypuściło tę książkę ponownie całkiem niedawno, z okazji premiery filmu. Książkę wydano starannie, tekst jest wolny od błędów (a jeśli jakieś są, to trafić się musiały w przydługich opisach, z których mój wzrok zsuwał się, niczym Adam Małysz po rozbiegu) i dobrze przełożony na nasz język.

Podsumowując, „Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet” to poprawny, w miarę ciekawy (miejscami nawet dość znacznie) kryminał, któremu trochę brakuje do doskonałości, ale z pewnością wypada go przeczytać. Nie można zapominać, że jest to debiut autora, co w moim mniemaniu stawia tę książkę w odrobinę lepszym świetle - w końcu nie od razu Rzym zbudowano. Larsson, gdyby mógł, pewnie dalej szlifowałby powieściowy warsztat, jednak los pokrzyżował jego plany...

Książka na pewno spodoba się wielu fanom kryminałów, prawdopodobnie urzeknie też tych, którzy tego typu powieści czytają okazjonalnie, ale dla prawdziwych wyjadaczy może się okazać trochę niedopieczonym kąskiem. W każdym razie, warto dać jej szansę.

Paweł Kukliński