Głównym problemem rozważań ujętych w tomie oddawanym do rąk czytelnika jest systemowe podejście do edukacji, której podstawowym założeniem, zgodnie z dokonaną zmianą, jest pomoc człowiekowi w poznawaniu siebie, świata i związku ze światem, czyli edukacja dla rozwoju. Każda forma edukacji ma z założenia służyć rozwojowi, pomagać człowiekowi w stawaniu się coraz bardziej samodzielnym i niezależnym, w kontekście doświadczeń własnych, doświadczeń pokoleń, ustroju, państwa i systemie oczekiwań społecznych. Jeśli system się nie sprawdza, poddawany jest reformie. Takiej reformy dokonały władze oświatowe kraju – czy słusznie? Na jakiej podstawie stwierdzono, że zarówno struktura jak i program nie odpowiadają oczekiwaniom politycznym, kulturowym i cywilizacyjnym? Co tak naprawdę zostało zreformowane?

Systemowi edukacji przysługuje niepowtarzalna charakterystyka pozwalająca na wyodrębnienie go z otoczenia, bowiem odnosi się do człowieka i jego działania, dlatego nie można go zredukować do własności, wyłączności (oddzielności) poszczególnych elementów składowych. Człowiek jest całością, a nie sumą procesów, cech niezależnie od siebie się rozwijających. Edukacja musi takiemu ujęciu odpowiadać. Inaczej będzie działaniem szkodliwym indywidualnie i społecznie. Nie będzie służyć rozwojowi, lecz przeszkadzać. Czy zaproponowana nowa podstawa programowa, reprezentująca interes państwa w zakresie wprowadzania człowieka w niezbędne minimum cywilizacyjne rzeczywiście odpowiada tym założeniom? Czy ich układ treści odpowiada zależnościom interstadialnym w rozwoju człowieka? Na te i inne pytania spróbowali odpowiedzieć zaproszeni do dyskusji goście: Pani Profesor Henryka Kwiatkowska z Uniwersytetu Warszawskiego, pedeutolog, autorka wielu ważnych prac o nowych zadaniach nauczycieli, ich samooceny, warunkach wykonywania zawodu; Pan Profesor Heliodor Muszyński, znany z wielu publikacji z zakresu teorii wychowania, wychowania w zespole, wychowania moralnego, autor pierwszego właściwie podręcznika do metodologii pedagogiki i niezwykle interesującego opracowania System wychowawczy w szkole; Pani Profesor Dorota Klus-Stańska z Uniwersytetu Gdańskiego, pedagog wczesnoszkolny, z pasją i kompetencją badająca warunki dobrego uczenia dzieci, bycia dobrym nauczycielem, założycielka prywatnej szkoły podstawowej Żak w Olsztynie.
Swoje przemyślenia dotyczące kształcenia, szczególnie praktycznego, kandydatów na nauczycieli zaprezentowała Pani Doktor Lidia Wollman, pracownik dydaktyczno-naukowy Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (Filia w Cieszynie). Wiele inspiracji może odnaleźć czytelnik w przedstawionym na Forum włoskim projekcie edukacyjnym, który został zanalizowany przez Panią Profesor Małgorzatę Karwowską-Struczyk z Uniwersytetu Warszawskiego.

Myślę, że dobrym pomysłem na przedstawienie poglądów skupionych wokół nowych zadań nauczyciela wniesionych przez reformatorów, był panel dyskusyjny, do którego zaprosiłam Panią Profesor Dorotę Klus-Stańską, Panią Doktor Małgorzatę Suświłło (Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie),Panią Profesor Małgorzatę Żytko (Uniwersytet Warszawski),Panie Doktor Jolantę Nowak i Marię Sobieszczyk z Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy, Panią Doktor Agnieszkę Nowak-Łojewską z Uniwersytetu Zielonogórskiego, Panią Doktor Teresę Necka z Dolnośląskiej Szkoły Edukacji we Wrocławiu oraz Panią Doktor Stanisławę Włoch z Uniwersytetu Opolskiego. Niektóre teksty udostępniamy w niniejszym opracowaniu.
Wszystkie wymienione osoby zaproszone zostały do dyskusji z uwagi na znaczący dorobek w zakresie badań na temat dzieci i nauczycieli. Podstawowym obszarem rozważań zawartych w niniejszym tomie są relacje pomiędzy nauczycielem i dzieckiem, nauczycielstwo i wynikające z tego konsekwencje programowo-organizacyjne, na tle dokonanej w latach 2008 – 2009 reformy systemu edukacji. Dla podkreślenia wzajemności oczekiwań współistnienia zamieszczam również wypowiedzi dzieci/uczniów w różnym wieku.
Danuta Waloszek
(fragment Wstępu)