Fioletowa lub - jak kto woli - różowa, mała książeczka wydana niedawno przez krakowski Znak. W środku tekstu niedużo, ledwie zdanie, może dwa pod czarno-białym rysunkiem. I tyle. I ogromny kłopot – jak o takiej książce napisać?

Czytać, oglądać – o tak ! Z uciechą dużą, z nieustannym uśmiechem, lekkim chichotem nawet. Chwilami cmokając: no, no, co też wymyślił! Z lekkim wzdrygnięciem, gdy powieje grozą, bo właśnie kogoś pożarły myszy, a bywa i z melancholijną zadumą - na przykład nad Franciszkiem, co sczezł przez pijawkę. Więc czytać, oglądać – ale pisać? Analizy jakieś snuć?

Świat czarno-biały. Ze stoickim spokojem znoszący pioruny i napady łakomstwa, lubieżne występy dorosłych panów, skarpetkę nabitą na ciernisty krzew i strychninę wypijaną przez Mareczka, łajdaka znudzonego porzucaną kochanką. Świat zaludniony fantastycznymi stworzeniami: xykami, wambulusami, limpfligami, czurtami (co za wyzwanie dla tłumacza!), z których co jeden, to dziwniejszy. Ludzie zresztą nie lepsi - nudni, wścibscy, smutni, nieszczęśliwi, gapowaci, złośliwi, deprawują nieletnich jak się da. Straszą, mordują, wykorzystują. Krztyny w nich litości.

Oj, nieciekawy to światek, nieciekawy. Ale lekturka – znakomita! Crème de la crème!

Kim jest autor tych historyjek i rysunków? Urodził się w USA, choć krytycy uważają, że powinien był raczej w Anglii i to na dodatek w XIX, a nie XX wieku. Taki szczególny wiktoriański klimat w jego dziełach, zewnętrzna surowość, powściągliwość, uporządkowanie, a w środku – kłęby emocji, niekoniecznie tych najczystszych. Zaskakujące, że Edward Gorey nigdy w Anglii nie był. Za granicą tylko raz.
Spełniał się jako pisarz, ilustrator książek dla dzieci, pisał spektakle, interesował się filmem, lubił balet. Pasjonowały go koty. Był kolekcjonerem, ale zaskakującym. Przykładowo, oprócz standardowych figurek słoni zbierał kamienie przypominające ropuchy czy klamki. Był raczej typem samotnika.

Swoją specyficzną twórczość sam klasyfikował jako literacki nonsens, nie lubił jednak, by łączyć ją z makabrą czy gotycyzmem. Stał się znaczącą postacią dla subkultury gotyckiej. Inspirowali go: Lewis Caroll, Agata Christie, Charles Dickens, Eugene Ionesco, Robert Musil, Tim Burton. I może to dawać niejakie wyobrażenie o jego nietuzinkowym, trudnym do zrecenzowania dziele...

Justyna Radomińska