„Puls” – opowiadania Juliana Barnesa, współczesnego angielskiego powieściopisarza i eseisty, nagrodzonego w 2011 roku prestiżową brytyjską Nagrodą Bookera, wydało w serii „Mistrzowie prozy” Wydawnictwo Świat Książki. Elegancki to zbiorek (jak i cała seria), a także wartościowy literacko.
Zbiór dzieli się na dwie części – w pierwszej znalazły się opowiadania współczesne, w drugiej – opowiadania odwołujące się przede wszystkim do przeszłości.

Te współczesne rejestrują różnorodne zdarzenia – spotkanie towarzyskie u Phila i Joanny (w kilku odsłonach), historię pokiereszowanego uczuciowo Vernona, który w miasteczku na wschodnim wybrzeżu, takim, do którego przeniósł się, „żeby nie zaznawać w życiu jakiejkolwiek pogody”, nawiązuje niespodziewanie dla siebie samego romans z zagadkową Andreą, także jedną z wielu, a może właśnie szczególną rozmowę dwu starych przyjaciółek, Jane i Alice, wracających pociągiem ze spotkania wydawniczego. Znajdziemy też historię ogrodu przydomowego małżeństwa: Kena i Marthy, piesze wędrówki Geoffa po rozstaniu z Cath i opowieść o budowaniu nowego związku, powrót wdowca na wyspę pełną wspomnień po zmarłej żonie.

Historie – można powiedzieć – dość banalne. Nie brzmią oszałamiająco, nie ma tu szaleństw rozbuchanej wyobraźni. Są surowe klimaty, zarówno w sensie przyrodniczym, jak i międzyludzkim. Trochę w nich przyjaźni, trochę miłości, pożądania, seksu, samotności, trudnego bycia we dwoje, frustracji, nieporozumień, zazdrości, złości, trochę śmiechu, żartu, błędów, międzyludzkiej gry. Ot, normalne ludzkie życie. Jednak albo przeczyta się je jednym tchem, by za chwilę ponownie już wolniej, z namysłem powrócić do kolejnych opowiadań (to moja wersja), albo czyta od razu, powoli, pozostając na dłużej przy każdym opowiadaniu. Są bardzo gęste, nośne, przekonujące niesamowicie. A przy tym do bólu zwyczajne, bo o nas, o tym, kim jesteśmy, z czym się borykamy, czego nam brak, z czym sobie radzimy, gdzie popełniamy błędy, co tracimy. Co odzyskać możemy, a czego już nie.

Dużą zaletą tych opowiadań jest sposób prowadzenia narracji. Narrator jest obserwatorem, który nie pozwala sobie na żadne komentarze, relacjonuje jedynie zdarzenia z perspektywy głównego bohatera. Przedstawiony świat jest taki, jak go widzi bohater lub bohaterowie, dominuje jednak punkt widzenia głównej osoby. Szczególnie mistrzowskie- moim zdaniem - są opowiadania pt. „U Phila &Joanny” (4 akty), które operują przede wszystkim dialogiem, czytelnik siedzi przy stole z bohaterami i tylko kręci głową, przyglądając się poszczególnym uczestnikom spotkania, przerzucającym się tematami, uszczypliwościami, dowcipami, komentarzami na tematy polityczne, społeczne, obyczajowe. Świetne!

Część druga to zestaw 5 opowiadań z tytułowym. Z tych historycznych, mamy historię głuchego malarza Wardswotha, który boryka się z obrazem na zamówienie i trudnym klientem, młodego XVIII-wiecznego lekarza, który stanie wobec próby wyleczenia ze ślepoty młodej pianistki, a wszyscy inni wobec konieczności sprostania temu zdarzeniu, epizod z dziejów Garibaldiego i jego relacji z kobietami. Cechą opowiadań w tej części jest pojawienie się „ja”, narratora w pierwszej osobie, który opowiada w pozostałych historie bardzo osobiste, przywołujące sprawy i zdarzenia rodzinne. W tych opowiadaniach jest ból umierania i bycia przy umierającym, jest i miłość. Są emocje i jest analiza.

Wskazanie tematów opowiadań nie wyczerpuje bogactwa refleksji, bo czytając je, zamyślimy się nieraz nad tym, o czym w recenzji ani słowa. Polecam wszystkim miłośnikom krótkich form literackich, wielbicielom prozy realistycznej, ale i tym, którzy lubią podumać nad historią.

Justyna Radomińska