Przeczytałem "Shantaram" jednym tchem, by stwierdzić, że to...wielki czytelniczy humbug!!! Rzecz to z pewnością znakomicie napisana, bohaterowie aż zbyt wyraziści, archetypiczni niemal, sama zaś postać tytułowa to ktoś na miarę "Dobrego" Łysiaka, swego rodzaju człowiek ideał (mimo że bandyta, ale takie są przecież dzisiejsze ideały). Można by po gombrowiczowsku powiedzieć, że "Shantaram" to przykład złej literatury, która udaje dobrą, literatury popularnej, która ma ambicję być literaturą "wysoką". I tu właśnie jest sedno problemu, bo nawet jeśli jest to literatura, która w taki sposób udaje coś czym nie jest, to z jakże wielką robi to gracją, z jaką maestrią i z jakim polotem... I właśnie za tą misterną grę pozorów, pod warunkiem zatracenia się w niej i upodobania sobie takiej oto banalnej mistyfikacji, że coś jest dobre, mimo że przecież wcale takie nie jest, można "Shantaram" polubić, a kto wie, może i pokochać. Sam przecież nie wiem jeszcze czy nie pokuszę się o lekturę "Cienia góry", która właśnie ukazała się w księgarniach i która tegoż "Shantaramu" jest kontynuacją.
Powieść Robertsa nie wydaje się dziełem szczególnie w swej strukturze przemyślanym. Pomijając już to, że bohaterowie wypowiadają z namaszczeniem frazy w stylu Paulo Coelho, a w najlepszych swych opisach Indii (których powieść Robertsa jest literackim portretem) książka ledwo ociera się o perły reportażu literackiego w stylu Naipaula czy Dalrymple'a, to i tak jest to gawęda tylko, nie zaś epika w stanie czystym. Czytanie kolejno następujących po sobie rozdziałów przywodzi na myśl soap operę, w której każdy z odcinków musi zawierać w sobie coś przykuwającego uwagę widza albo zaskakującego go na tyle, żeby nie poczuł się znudzony i nie wyłączył telewizora, tudzież nie cisnął opasłej księgi w kąt. Takie oto "gawędziarstwo" zyskało sobie dzisiaj rangę rzeczy na tyle dobrej, że sam Marcin Meller, jak dowiadujemy się z informacji na zewnętrznej stronie okładki, tak się tą powieścią zachwycił, że aż zakupił kilka egzemplarzy dla swoich znajomych. A może chodzi tylko o to by popłynąć przez kolejnych 800 czy 1000 stron i stracić kontakt z rzeczywistością, zanurzyć się w marzeniach. To już nie krótkie skondensowane uderzenia w rodzaju "Procesu" czy "Lamparta" (ostatnie tłumaczenie tej wybitnej powieści Giuseppe Tomasi di Lampedusy nosi tytuł "Gepard"), które stawiały nas oko w oko z prawdą o nas samych, wyzwalały, oczyszczały bądź tylko przyprawiały o mdłości, to raczej "zagadanie" świata poprzez serie atrakcyjnych wizualnie, plastycznych niemal obrazów, które powodują, że czytając bujamy w obłokach, nawet jeśli opowieść dotyczy epidemii czy pobytu w indyjskim lub australijskim więzieniu. Inna rzecz, że takie historie czyta się całkiem przyjemnie, pod warunkiem jednak, że napisane są tak dobrze jak "Shantaram".

Przeczytałem "Shantaram" jednym tchem, by stwierdzić, że to...wielki czytelniczy humbug!!! Rzecz to z pewnością znakomicie napisana, bohaterowie aż zbyt wyraziści, archetypiczni niemal, sama zaś postać tytułowa to ktoś na miarę "Dobrego" Łysiaka, swego rodzaju człowiek ideał (mimo że bandyta, ale takie są przecież dzisiejsze ideały). Można by po gombrowiczowsku powiedzieć,...