To niezwykle trudne zadanie napisać coś mądrego o "Popiele i diamencie". Wszyscy znają tę książkę choćby z genialnej ekranizacji Wajdy, wszyscy wiedzą o czym opowiada, choć może nie wszyscy, że to o czym opowiada wydarzyło się naprawdę, ale z całą pewnością wszyscy pamiętają, że Andrzejewski napisał ją na polecenie komunistycznych władz, jako typową "propagandówkę" mającą w złym świetle ukazać środowiska wyklętej opozycji rodem z AK, a pod niebiosa wynieść tych, którzy budowali "dobrą zmianę" i przynosili powszechny dobrobyt.

No i Andrzejewski zadanie wykonał. Napisał książkę o złym AK-owcu i dobrym sekretarzu partii. I... nie wiem na ile tak chciał, ale przy okazji napisał książkę wybitną.

Bo po odrzuceniu tej zamówionej propagandy "Popiół i diament" jest dla mnie książką o życiu, o przeznaczeniu, o tym, że czasami musimy robić coś, czego wcale nie chcemy, o potrzebie i umiejętności wyboru, o tym jak cienka i niejednoznaczna jest granica między dobrem a złem zwłaszcza w takich czasach, w jakich przyszło żyć bohaterom. Jest traktatem o potrzebie miłości, o honorze, o pamięci, o poczuciu przyzwoitości i godności, o misji i potrzebie jej wypełnienia. Jest książką o tym, jak można być silnym i jednocześnie słabym, jak wierzyć i zarazem wątpić. Jest potwierdzeniem tezy, że słowo "człowiek" nie zawsze brzmi dumnie.

Uważam, że to jedna z najważniejszych książek polskiej literatury okresu po II wojnie światowej. A jeśli dodać do niej genialną ekranizację w reżyserii Andrzeja Wajdy z kreacjami aktorskimi Cybulskiego, Kobieli i innych i jeśli pamiętać o tym, że autorem scenariusza do tego filmu był sam Andrzejewski, to już na pewno nic mądrego nie da się powiedzieć... Można tylko zdjąć czapkę i się ukłonić...

To niezwykle trudne zadanie napisać coś mądrego o "Popiele i diamencie". Wszyscy znają tę książkę choćby z genialnej ekranizacji Wajdy, wszyscy wiedzą o czym opowiada, choć może nie wszyscy, że to o czym opowiada wydarzyło się naprawdę, ale z całą pewnością wszyscy pamiętają, że Andrzejewski napisał ją na polecenie komunistycznych władz, jako typową...