„Kartki z pamiętnika młodej mężatki” autorstwa Magdaleny Samozwaniec, córki malarza Wojciecha Kossaka i siostry poetki Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej, to spojrzenie na przewrót majowy z roku 1926 oczami infantylnej ignorantki – Mimi Bigourdan, z domu Bączkowskiej. Rodowita warszawianka, przebywająca na emigracji w ojczyźnie męża- nudnego urzędnika bankowego – Francji, odwiedza rodzinne miasto w przeddzień zbrojnego zamachu stanu zwolenników Józefa Piłsudskiego. Zakwaterowana w hotelu „Bristol” ogląda wydarzenia puczu z tzw. „pierwszej ręki”. Mimo że znalazła się w przysłowiowym ogniu walk, nie przeszkadza jej to zupełnie do ostatnich chwil trwać w błogiej nieświadomości kto i o co się bije. Jakże wielkie jest jej zdziwienie, gdy nagłówki gazet zaczęły krzyczą „Wojsko polskie zdobyło Warszawę!”. Ego biednej Mimi zostaje boleśnie ugodzone, gdyż ta słodka ignorantka i zakochana w sobie kokietka wierzyła, że nasi biją się ze Szwabami...

Istnieją dwie wersje genezy tej króciutkiej książeczki – pierwsza z nich wyraża przekonanie o przemożnej chęci literackiego zaistnienia Magdaleny Samozwaniec, która w akcie desperacji złapała się chwytliwego i wtedy aktualnego tematu (pierwsze wydanie ukazało się w pamiętnym roku 1926), druga jest bardziej przyziemna i zdradzająca niepospolity charakter autorki – odwołując się do niej książka miała zostać napisana wyłącznie dla pieniędzy, gdyż panny Kossakówny pod nieobecność goszczącego je u siebie tatki wykazywały się rozrzutnością i często klepały biedę. Z opresji miał je ponoć wybawić księgarz - Marian Sztajsnberg, który złożył zamówienie na satyrę traktującą o przewrocie majowym. Warunek był jeden - ma być ukończona w ciągu nocy. Nie wiadomo czy niezwykła determinacja panien, czy dotkliwe odczuwane problemy finansowe sprawiły, że książka istotnie powstała w czasie od zmierzchu dnia poprzedniego do świtu następnego ranka.

Nie wiadomo, której teorii wierzyć, to pozostawia się już subiektywnej ocenie czytelnika. Fakt jest jednak bezsporny - książka ukazała się w druku i cieszyła nie lada powodzeniem. Dziś po osiemdziesięciu kilku latach od pierwszego wydania dzięki Wydawnictwu W.A.B. mamy szansę poznać relację beztroskiej i niezbyt rozgarniętej Mimi, przypadkowej uczestniczki międzywojennych wydarzeń pozostających bez precedensu w historii Polski. Tegoroczne wydanie tragikomedii nie dość, że poszerzone o opowiadanie „Trudności z doktorem” jest dopracowane w najdrobniejszych szczegółach. Istotnym dodatkiem do treści są archiwalne zdjęcia autorki, prominentnych osób przewrotu majowego oraz zwykłych żołnierzy na ulicach Warszawy. Nieocenionym dodatkiem jest również kalendarium wydarzeń majowych, ułatwiające zrozumienie tekstu osobom będącym na bakier z historią. Warte docenienia są także wstęp Rafała Podrazy, krewnego autorki oraz posłowie przygotowane przez Jana Wróbla, stanowiące krótką interpretację pamiętnika.

Trzpiotowata bohaterka bawi nas swoją niewiedzą, infantylnością własnych sądów i własną interpretacją zdarzeń zza hotelowego okna. Jeśli dodamy do tego szczególną formę egocentryzmu Mimi: samouwielbienie własnego wyglądu, to już mamy antidotum na ciężką atmosferę patosu owiewającą tych kilka majowych dni roku 1926.

Katarzyna Malec