Bale, rauty, proszone obiady, wyprawy do teatru, opery, przechadzki, gra w karty, klawikord, śpiew, tańce, piękne toalety… Szulernie, wódka, nielegalne domy schadzek, romanse – oto czym zajmuje się polska arystokracja i rosyjscy oficerowie w dniach, kiedy ziemie polskie są rozdrapywane przez Rosję i Prusy, przy milczącym przyzwoleniu dużej części magnatów. Rok 1793, Warszawa, Nieborów, Grodno – II rozbiór polski, sejm w Grodnie. Arystokracja się bawi wraz z rosyjskimi oficerami i posłami, nudzi, a w tle dzieją się ważne sprawy. Gdzieś tam obok działa garstka patriotów, których Kościuszko z oddali mentalnie przygotowuje do powstania.

Ponury jest ten obraz polskiej arystokracji, ponury i żałosny. „Podczas milczącego sejmu zaprzedali swoje dusze, a wypłakawszy się w zaciszu swoich pałaców, teraz robili dobrą minę do złej gry, by w ostatecznym rachunku coś jeszcze wydrzeć dla siebie.” Sam rosyjski ambasador Sievers pisze o nich do córki: „Muszę się uśmiechać i schlebiać pijakom, którzy o patriotyzmie prawią i dobrem ojczyzny się zasłaniają, uprawiając przy tym ohydną prywatę.”

Myślę, że Renata Czarnecka miała bardzo dobry pomysł na powieść, chociaż on nie do końca mnie porwał. Przedstawiła codzienne życie magnatów do znudzenia opisując kto z kim się spotkał, kto kogo zaprosił, kto kogo porwał do kontredansa, a kto do kozaka. No właśnie – do znudzenia, ja już miałam tego dosyć, chociaż wydaje mi się, że był to celowy zabieg, żeby pokazać ich zepsucie, pustkę, miałkość, próżność, dbanie tylko o własne interesy. Trzeba przyznać, że opisując życie obyczajowe autorka zadbała o szczegóły, atmosferę oddała perfekcyjnie, wprowadzając na scenę autentyczne postaci, a od mnogości nazwisk, tytułów i koligacji mogło zakręcić się w głowie i stanowiło to dla mnie na początku powieści nie lada wyzwanie. I chociaż większość wydarzeń oscyluje przede wszystkim wokół rubasznej, żeby nie powiedzieć wulgarnej, prorosyjskiej Heleny Radziwiłłowej, powieść nie ma jednego bohatera.

Mam dość mieszane uczucia. Miałam wrażenie, że czytam mądrą, niekonwencjonalną powieść o kulisach i tle II rozbioru Polski, napisaną na dodatek bardzo ładnym językiem, ale dla mnie było za dużo niewiele wnoszących, powtarzających się scen salonowych.

Bale, rauty, proszone obiady, wyprawy do teatru, opery, przechadzki, gra w karty, klawikord, śpiew, tańce, piękne toalety… Szulernie, wódka, nielegalne domy schadzek, romanse – oto czym zajmuje się polska arystokracja i rosyjscy oficerowie w dniach, kiedy ziemie polskie są rozdrapywane przez Rosję i Prusy, przy milczącym przyzwoleniu dużej części magnatów. Rok 1793,...