Świat zachodni tak bardzo różni się od wschodniej kultury. Pomimo wielu walorów, jakie posiadają społeczeństwa Afryki czy Azji, my, ludzie Zachodu, mamy tendencję myśleć o krajach Globalnego Południa jako gorszych i podległych regionach. Tak samo ludzie bogaci postrzegają jako podległych ludzi biednych.

Bieda jest jednym z głównych problemów takich kajów, jak opisywana przez Somaly Mam Kambodża. Bieda jest przyczyną wielu okrutnych zachowań i staje się niejako wytłumaczeniem na otaczające zło. W autobiografii „Droga utraconej niewinności”, Somaly Mam opowiada o tym, jak brak rodziny i bieda sprawiły, że była przez obcych ludzi wykorzystywana, a ostatecznie sprzedana do domu publicznego. Jej doświadczenia i opisane przejścia tworzą historię tak wstrząsającą, że trudno nie być poruszonym opisem okrucieństwa, jakiemu była poddawana. Jednocześnie, tym bardziej szokują nas wyznania Somaly, gdy mówi, że w wielu wypadkach i tak miała szczęście. Trafiła do domu publicznego w wieku czternastu lat. Obecnie sprzedaje się o wiele młodsze dziewczynki, by mieć pewność, że będzie można klientowi zaoferować dziewicę. Następnie dokonuje się zabiegu zaszycia pochwy i sprzedaje się jej dziewictwo jeszcze kilkakrotnie.

Somaly Mam miała także szczęście, bo pobicia nie były aż tak dokuczliwe w skutkach. Przede wszystkim przeżyła. Pozostała zdrowa. Udało jej się też coś, co na ogół nie udaje się żadnej z dziewcząt – udało jej się uciec i uwolnić od koszmaru.

Jej doświadczenia sprawiły, że zaczęła walczyć z handlem żywym towarem w Kambodży, Wietnamie, Tajlandii i wielu innych krajach, gdzie kobiety stykają się z podobnym problemem. Wiele razy ją zastraszano, grożono śmiercią, porwaniem córki, jednak nigdy się nie poddała, wiedząc, co jest w jej walce tak naprawdę ważne. W 1998 roku otrzymała Nagrodę Księcia Asturii, a od pewnego czasu jest wymieniana jako kandydatka do Pokojowej Nagrody Nobla. Jej wkład w walkę z handlem kobietami jest wprost nieoceniony, a upór i wytrwałość, by uratować „swoje dziewczynki”, jak je nazywa, jest godny podziwu.

„Droga utraconej niewinności” to książka napisana przez silną, niezależną, choć niewyedukowaną kobietę. Styl nieraz wydaje się suchy i szorstki, narracja przebiega szybko, nad wieloma sytuacjami autorka nie zatrzymuje się, nie rozwija opowieści. Dzieje się tak głównie dlatego, że bardzo trudno jest Somaly pisać o wielu rzeczach, przez które przeszła. Wielokrotnie wyznaje, że nie chce wspominać jakiegoś miejsca, że ciarki ją przechodzą i nie umie opowiadać o którymś z mężczyzn. Jest to bardzo osobista książka i naprawdę trudno jest oceniać wszelkie proporcje, dobór kolejnych scen czy tempo akcji. Ja jestem pod wrażeniem, że Somaly Mam miała na tyle siły, by te wspomnienia spisać, choć podobnie jak jej walka z handlem żywym towarem, napisanie książki było po prostu czymś, co musiała zrobić. Jest to niebywale ważne świadectwo i bardzo ważna pozycja, która moim zdaniem, ma szansę unaocznić i uświadomić problem, nad którym zachodni świat tak naprawdę bardzo rzadko się zastanawia. A przecież, jak pisze Somaly Mam, co chwilę ktoś jest zmuszany do zrobienia czegoś wbrew swojej woli, co chwilę kobieta jest sprzedawana przez obcych ludzi lub przez własną rodzinę, upokarzana, bita i gwałcona.

Opowieść Somaly Mam to droga utraconej niewinności. Trudno jednak mówić o utracie, skoro nawet samo dzieciństwo Somaly nie było do końca niewinne. Już od samego początku zmagała się z wieloma trudnościami. Pozostawiona przez rodziców, przez długi czas dzieciństwa mieszkała i radziła sobie sama. Somaly nie tyle odzyskuje niewinność, co od nowa ją nabywa. Tego samego uczy „swoje dziewczynki”. Jest to historia o tym, jak siła, wytrwałość i nadzieja pozwalają podnieść się z najgorszych koszmarów i wbrew nabytemu doświadczeniu pozostać w głębi serca dobrym i niewinnym. Jest to także opowieść o wielkim poświęceniu i pomocy innym, która niewątpliwie zasługuje na najwyższe nagrody uznania dla Somaly Mam.

Monika Samitowska-Adamczyk