Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nadzieja musi zawsze być na miarę próby. Im większa próba, tym mocniejsza nadzieja.

Ewangelia mówi: ty, człowieku, jesteś zrodzony z miłości. A jedyną sprawą, jaką w życiu masz, to nauczyć się mądrej miłości.

Oderwać się od siebie... Często tak właśnie było trzeba. Ileż to razy sami dla siebie byliśmy przeszkodą i zawadą? Była w nas jakaś gnuśność i ociężałość, jakaś nieopanowana niecierpliwość albo może jakaś nieustępliwa nuda. Nudzimy siebie i zanudzamy swoją nudą innych. Jesteśmy dla siebie barierą. Trzeba więc przelecieć ponad sobą, aby znaleźć się, przed sobą - niby ci sami, a jednak inni. Kto straci siebie, ten zachowa siebie, a kto będzie chciał zachować siebie, ten straci siebie. Taka jest natura człowieczeństwa: zawsze umieć wyjść poza siebie.

Człowiek znalazł się w sytuacji, że więcej otrzymał, niż zdoła zwrócić. Choćby jego życie trwało nie wiem jak długo, nigdy nie zdoła odpracować pracy pokoleń, które budowały mu świat, formowały umysł,kształtowały serce. Dlatego jeden z największych w dziejach świata znawców duszy człowieka dał ludziom taką mądrą radę: "Darmo otrzymaliście, a więc darmo oddawajcie".

Najczęściej osobiste wartości osoby są niemożliwe do nazwania. I sam człowiek, który je przeżywa, nie bardzo umie na nie wskazać. One kierują jego życiem, a człowiek mimo to nie potrafi ich adekwatnie nazwać.

Zachodzi jakieś głębokie pokrewieństwo między wewnętrznym poczuciem wolności, jakie człowiek nosi w duszy, a zewnętrznym obrazem przestrzeni, w której żyje i działa. Powiedz mi, w jakiej przestrzeni żyjesz, a ja powiem Ci, jaką wolnością jesteś wolny.

Wciąż wraca do mnie problem gry. Przemiany cywilizacyjne ostatnich wieków sprawiły, że człowiek stał się graczem w grze, jaką stała się ekonomia, polityka, częściowo nawet nauka. Celem działalności człowieka stała się wygrana w grze. Znakiem wygranej w dziedzinie ekonomii jest zysk, natomiast znakiem wygranej w dziedzinie polityki jest udział we władzy. Także naukę uprawia się po to, aby osiągnąć stopień naukowy, nie chodzi więc już ani o mądrość, ani o prawdę, lecz o wygraną „w naukowej grze”. Gra wciąga, wydobywa z człowieka ukryte talenty, zmusza do nawiązania nowych znajomości, ale również męczy, spędza sen z powiek, odbiera zdrowie, skraca życie. I nie ma nad człowiekiem litości. Tak jak kiedyś surowa przyroda, tak i ona wyrzuca poza nawias nieprzystosowanych. Pod pewnym względem jest ona nawet bardziej okrutna niż surowa przyroda. Na przyrodę człowiek jest skazany, natomiast do gry zasiada sam.
Uwikłani w rozmaite gry, instynktownie szukamy tego, co najbardziej proste. Zawsze tak było i zawsze tak będzie. Człowiek na nowo odkrywał i odzyskiwał siebie, gdy wracał do najprostszych uczuć, najprostszych myśli i najprostszych zajęć. Dziś wydaje się, że to, co najprostsze, zamknęło się w treści jednego pojęcia – pojęcia dobroci. Logika gry jest taka, że domaga się od człowieka sprawności. Logika człowieczeństwa domaga się dobroci. Jedynie dobro nadaje sens.
Nie o to jednak chodzi, by nie grać. Chodzi o to, by nie być niewolnikiem gry. Dobrem człowieka, od którego zaczyna się wszelka dobroć, jest wolność. A dobrem, od którego zaczyna się wolność, jest odkrycie: to, co robię, to przecież tylko gra, w gruncie rzeczy wszystko mogłoby być inaczej. Dlaczego mogłoby być inaczej? Mogłoby być inaczej dlatego, że w głębi samego siebie jestem inny niż to wszystko, co ze sobą robię. Jeśli więc robię to, co robię, robię dlatego, że chcę, a nie dlatego, że muszę.
To bardzo ważne, aby znaleźć czas dla naszej wewnętrznej inności.

Aby uchwycić głębię powieści Sabały, musimy przypomnieć inny tekst - tekst szeroko w dziejach filozofii komentowany, od Marksa po Sartre'a i wielu innych. Chodzi o fragment "Fenomenologii ducha" Hegla, w którym analizuje on relację pana i niewolnika. Jak jest możliwe wyzwolenie z niewoli? Hegel odpowiada: trzeba zaryzykować własnym życiem. Kto nie jest w stanie wystąpić do walki z niewolą, narażając się na śmierć, ten w duszy pozostanie niewolnikiem. Wolność rodzi się w sytuacji "albo-albo": "Abo mnie zabiją, abo jo kogosi...". Tylko ci są naprawdę wolni, którzy wiedzą, że wolność jest cenniejsza niż życie. Innymi słowy: lepiej zginąć, niż być niewolnikiem.