Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Óbidos, nocą wąskie i strome jak półka skalna, okazało się nazajutrz niezmiernie ruchliwym i malowniczym miasteczkiem z królewską historią, bo zgodnie z tradycją wprowadzoną w 1282 roku przez monarchę Dinisa było ofiarowywane świeżo poślubionej królowej. Zamknięte na głucho żaluzje odsłoniły za dnia w stykających się ze sobą sklepikach moc pamiątek, ceramiki i innych wyrobów rzemiosła. Cała ta pstrokacizna błyszczała w porannym słońcu w miasteczku jak na dłoni, otoczonym murami i wysokimi wzgórzami, z zamkiem króla Dinisa mieszczącym obecnie jedną z najpiękniejszych w Portugalii pousadas. Zajrzałyśmy tam z należnym szacunkiem, oszołomione ogrodami z fioletową i amarantową bugenwillą na czele, krzewem dodającym Portugalii papuzich barw.

Na cześć innego hojnego monarchy nazwano wzniesioną w początkach XVIII wieku Biblioteca Joanina, w której zbiorach znajdują się najcenniejsze w Portugalii księgi, w sumie ponad trzysta tysięcy woluminów. Na jej budowę i wyposażenie Joao V zwany Wielkodusznym sypnął złotem właśnie odkrytym w Brazylii. Naczytałam się wiele o jej zabytkowych wnętrzach, w których od złota aż kapie, ale pocałowałam klamkę, bo biblioteka z jakiegoś powodu była akurat nieczynna. Nie zobaczyłam więc jej trzech barokowych sal czy raczej salonów z wysokimi na dwie kondygnacje szafami bibliotecznymi ze złoconego drewna egzotycznego, portretów fundatorów i słynnych uczonych. Mury zewnętrzne biblioteki są tak grube, że zapewniają wewnątrz stałą temperaturę utrzymującą się w granicach dwudziestu stopni Celsjusza. A jeśli chodzi o ochronę zabytkowego drewna przed owadami, zastosowano ekologiczne rozwiązanie: wpuszczono kolonię nietoperzy, które nocą wylatują na łowy.

Portugalczycy w codziennych kontaktach są ujmujący i w naturalny sposób uprzejmi. Skąd ta łagodność w obejściu po wiekach krwawych podbojów na kilku kontynentach, handlu niewolnikami na wielką skalę, brutalnego traktowania poddanych przez ich władców, palenia na stosach tysięcy odstępców od świętej wiary katolickiej? Zachodzę w głowę.

W miastach i wsiach wszędzie spotyka się bezdomne psy grzejące się w słońcu, pogodzone z losem, zrezygnowane. Chude, najczęściej płowe, ze skłębioną sierścią, piją wodę z wystawionych przed sklepami misek czy z fontann. Są łagodne, nie dopraszają się jedzenia. Mają w sobie coś z natury Portugalczyków. Pewnie też cierpią na saudade, ale ich fado ogranicza się do zachrypłego szczekania.