Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Zrozumieć niewiarę” to książka po której sporo sobie obiecywałem. Niestety, po jej przeczytaniu mam mocno mieszane uczucia. Z jednej strony autorka poruszyła ogrom kapitalnych tematów, omówiła pierwszorzędne zjawiska z zakresu filozofii francuskiej, a tym samym światowej, jednakże z drugiej strony, sposób prezentacji tego fascynującego materiału i,przede wszystkim, język Sabiny Kruszyńskiej (formułowanie własnych myśli),nie należą do jasnych i dających przyjemność z lektury. Filozofię można oczywiście uprawiać różnie. Można starać się być klarownym i zrozumiałym dla jak najszerszego grona odbiorców, nie tracąc przy tym na jakości. Można również próbować wszystko gmatwać, używać mglistych zwrotów, przeintelektualizować tak, aby czerpać osobistą satysfakcję z owoców swego „kunsztownego” dzieła, pozostawiając szerokie pole do domysłów dla (nielicznego) grona tych, którzy zechcą sięgnąć do tego typu (jednak dosyć niszowych) książek. Profesor Kruszyńska wybrała moim zdaniem tę drugą opcję – niestety z niekorzyścią dla sprawy. Dlatego też bardziej należy się cieszyć, że tematyka taka została w ogóle poruszona, niż w jaki sposób do tego doszło. I tak samo – tam gdzie cytuje się klasyków francuskiej myśli filozoficznej wszystko wychodzi znakomicie, natomiast tam, gdzie autorka omawia powyższe – już dużo gorzej. Pomimo tych krytycznych uwag uważam, że warto sięgnąć po „Zrozumieć niewiarę”, nawet jeśli nie zawsze można zrozumieć autorkę. Poruszanie takich spraw jak XVII wieczny libertynizm, twórczość filozofów-materialistów XVIII wieku oraz Woltera, a przede wszystkim zaprezentowanie, choćby w skrócie, dokonań Pierre'a Bayle'a, należy uznać za godne najwyższej uwagi. Bo właśnie kwestie styku i wzajemnego przenikania się filozofii z wiarą/niewiarą należą do jednych z najciekawszych w historii ludzkiej kultury. Niech za podsumowanie tego służy jeden z cytatów Filozofa z Ferney, przytoczony przez Sabinę Kruszyńską: „Podzielcie ludzkość na dwadzieścia części. Dziewiętnaście dwudziestych żyje z pracy rąk, toteż nigdy o istnieniu jakiegoś Locke'a się nie dowie; jeśli zaś chodzi o pozostałą jedną dwudziestą, jakże niewielu czytuje ludzi! A wśród tych, którzy czytają, na dwudziestu – dziewiętnastu pochłania romanse, a tylko jeden człowiek zajmuje się filozofią; liczba tych, co myślą, jest bardzo mała i nie zamierzają oni bynajmniej zakłócać spokoju świata. To nie Montaigne, Locke, Bayle, Spinoza, Hobbes, Lord Shaftesbury, pan Collins czy pan Toland zapalili w ojczyźnie żagiew niezgody; przeważnie zawinili tutaj teologowie, których ambicją było zrazu przewodzić sekcie, a wkrótce potem stronnictwu. Co ja mówię! Wszystkie książki filozofów zgromadzone w jednym miejscu nie narobią tyle hałasu, co dysputa kapucynów kłócących się o fason rękawów i kaptura”.