Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nie od dziś wiadomo (i nie trzeba nikogo do tego specjalnie przekonywać) że informacja stanowi jedną z najważniejszych i najbardziej doniosłych w skutkach broni we wszelkich konfliktach zbrojnych naszego globu, od starożytności po czasy nam współczesne. Możliwość poznania skrzętnie skrywanych tajemnic przeciwnika, wyprzedzanie o krok jego decyzji, poznanie planów, strategii, słabych stron, systemów obronnych, uzbrojenia, liczebności, stanowi oręż który na przestrzeni wieków nie raz decydował o losach wojennych kampanii, często zmieniając bieg historii. Nie inaczej jest w odniesieniu do konfliktów XX wieku a zwłaszcza II wojny światowej. Książka Christera Jörgensena przybliża nam ten właśnie aspekt działań w kontekście nazistowskiej III Rzeszy i będących na jej usługach służ specjalnych, Abwehry i SD. Przedstawiona monografia niemieckiego wywiadu i kontrwywiadu obejmuje szeroki i wielopoziomowy zakres ich działalności ( również przedwojennej) realizowany w samych Niemczech, jak i na terenie innych europejskich i pozaeuropejskich państw. Zagłębiając się w tą publikacje (duża w tym zasługa przystępnego i zrozumiałego, nawet dla laika, języka jakim posługuje się autor) nie sposób oprzeć się wrażeniu iż gdyby nie to że treść lektury dotyczy autentycznych wydarzeń i postaci, również ofiar systemu i związanych z tym ludzkich dramatów, czytałoby się ją jak najlepszą sensacyjno – szpiegowska opowieść. Pisarz w przeważającej większości skupił się na dwóch głównych niemieckich wywiadowczych służbach, SD i Abwehrze i im poświecił większość tekstu, wzmiankując jedynie o jednostkach pracujących np: dla Niemieckiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych Joachima von Ribbentropa, czy innych instytucji. Kreśli wyraźny obraz wywiadu i kontrwywiadu integralnie wpisanego w rozwój III Rzeszy i spełniającego niezwykle ważną role w historii i strukturach nazistowskiego państwa. Autor dość wnikliwie przedstawia nam powstanie tych służb, wliczając w to szereg zewnętrznych i wewnętrznych czynników które się na to złożyły, ich gwałtowny i szybki rozwój (struktury organizacyjne, zakres funkcji, zadań),oraz ich największe sukcesy i porażki. Znajdziemy tu charakterystyki szefów wywiadu admirała Wilhelma Canarisa i Reinharda Heydricha oraz sylwetki ich najbliższych współpracowników, odpowiedzialnych za takĄ a nie inną politykę i działania tych organizacji. Osobną i wyraźnie podnoszoną sprawą jest rywalizacja tych dwóch największych agencji, która z czasem przerodziła się w ostrą, bezpardonową, wyniszczającą i śmiertelną walkę o pozycje i wpływy. Stanowi ona jedną z ważniejszych osi (być może ze względu na czasową rozpiętość) przedstawionych w publikacji zdarzeń. Opierając się o szeroki historyczno -polityczno rys tego okresu. Christer Jörgensen pozwala ocenić skalę tego zjawiska, jego bezpośredni czy też pośredni wpływ na losy toczących się działań wojennych, niejednokrotnie będącego elementem przesądzającym o powodzeniu poszczególnych kampanii czy misji. Niektóre, zwłaszcza te najbardziej spektakularne akcje znamy z lekcji historii lub licznych publikacji czy filmów. Akcja uwolnienia Benito Mussoliniego więzionego w Włoszech, porwanie syna dyktatora Węgier Miklosa Horthy’ego, prowokacja gliwicka, rozbicie Czerwonej Orkiestry itd. O innych, pewnie z wyjątkiem historyków i badaczy słyszało zapewne niewielu. O nich dowiemy się z tej publikacji i to jest moim zdaniem jej najciekawszy atut. Przenosi się to również na analogiczne służby innych krajów (znakomicie ujęty wątek polski) dzięki czemu jesteśmy w stanie spojrzeć na to z większej europejskiej czy nawet światowej perspektywy. To historia szpiegostwa, dezinformacji, mistyfikacji, oszustwa, zdrady, działania na dwa fronty, skrytobójstwa, tajnych misji, przekupstwa, zakulisowych układów, spisków, terroru i okrucieństwa. Wraz z powszechniejszym dostępem do archiwum i coraz to nowych odtajnionych dokumentów i ludzkich świadectw, możliwe staje się rzucanie innego światła na szeregu znanych i funkcjonujących nadal w historii i nauce faktów i życiorysów. Oczywiście, nie mamy złudzeń iż niektóre z tych tajnych czy ścisłe tajnych dokumentów nie ujrzą światła dziennego nigdy, ale nawet to co już wiemy lub czego się domyślamy wiele wnosi do znanego nam obrazu II wojny światowej i tego jej niezmiernie interesującego aspektu.