Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka ukazała się w bardzo dusznym okresie, wtedy, gdy hasło "Rewolucja Francuska" pisane było obowiązkowo wielkimi literami jako "Wielka Rewolucja Francuska". Nie mam nic przeciwko pisaniu w ten sposób o tym jednym z najdonośniejszych wydarzeń w dziejach ludzkości, przeszkadza mi bardziej ten obowiązek. Witold Łukaszewicz, jako czołowy ideolog marksizmu w tamtym okresie, nie miał natomiast z tym najmniejszego problemu. Historia w jego ujęciu to czysty materializm dialektyczny, z walką klas wysuniętą na czoło rozważań. Nie inaczej został ujęty życiorys Franciszka Klaudiusza Łazowskiego, który, i tutaj można się w pełni zgodzić z autorem, faktycznie nie jest szerzej znany. W ogóle jeśli chodzi o polskie akcenty Rewolucji Francuskiej, to wypada zaznaczyć: ani nie jest ich za wiele, ani historiografia jakoś specjalnie się nimi nie zajmuje. Z tych też powodów, mając w pamięci cały balast "jedynie słusznej metodologii" jaką posługuje się Łukaszewicz, należy uznać in plus, że biografia ta się ukazała. Chociaż może słowo "biografia" jest tu nadużyciem. W książce tej bowiem więcej "opisu przyrody", niż wiadomości odnoszących się do Łazowskiego. Nie mniej jednak i one się tam znajdują, także dla osób zainteresowanych dziejami Rewolucji może się okazać ta publikacja naukową ciekawostką. Jeszcze pod jednym względem warto sięgnąć po tę pracę: otóż zazwyczaj, gdy mowa o tych czasach, sięga się po literaturę traktującą albo o głównych bohaterach tych dramatycznych wydarzeń (Robespierre, Danton, itd.),albo po ujęcia syntetyczne, będące czy to podręcznikami, czy to monografiami całości okresu. Łukaszewicz zaprasza nas tutaj do zajrzenia niejako za kulisy głównych wydarzeń, tam gdzie sankiuloci ostrzyli swoje piki, i gdzie na głowy na co dzień wkładało się czapkę frygijską, celem walki o podstawowe potrzeby człowieka. Są to też rejony, gdzie nie tyle politykowano o pierwszorzędnych sprawach dla całości państwa, ale zastanawiano się jak urządzić komunę, tę podstawową jednostkę wspólnoty administracyjnej ówczesnej paryskiej biedoty. Wielu z jej przedstawicieli, łącznie z Łazowskim, zakończyło swój nędzny żywot na gilotynie. Pozycja dla tych bardziej "wkręconych" w Rewolucję Francuską.