Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Całkiem niedawno pisałam o trzeciej książce, która ukazała się w skierowanej do dorosłych odbiorców, bardzo wyjątkowej serii Świeżym okiem, a już mogę zaprezentować kolejną. I to nie byle jaką, bo nie żadne wznowienie, a prawdziwą perłę na wydawniczym rynku - czyli baśnie braci Grimm wybrane i przetłumaczone przez Elizę Pieciul-Karmińską, opatrzone przewrotnym tytułem Żyli długo i szczęśliwie, póki nie umarli. Nieznane baśnie braci Grimm. Zacznijmy od tego, dlaczego to rzeczywiście baśnie nieznane, mimo że po zerknięciu na spis treści dojrzymy znajomo brzmiące tytuły. Ano dlatego, że ich wybór i przekład został dokonany na podstawie pierwszego wydania zbioru Grimmów, tego, którego nigdy nie mieliśmy szansy poznać w naszym rodzimym języku. To oznacza, że baśnie mają swoją najbardziej pierwotną formę, sprzed korekt i reedycji dokonywanych w kolejnych wydaniach pod wpływem głosów czytelników czy indywidualnych decyzji autorów. Tu należy nadmienić, że to autorka przekładu od lat postulowała wydanie na polskim rynku tłumaczenia właśnie pierwszego wydania baśni, tak żeby mogły się z nimi zapoznać nie tylko rzesze filologów, ale też przeciętny czytelnik (najlepiej jednak dorosły). Eliza Pieciul-Krzemińska od lat tłumaczy baśnie Grimmów i je bada, ma więc najlepsze z możliwych kompetencji, do ich prezentowania polskiemu odbiorcy. Bazując na zbiorze „Kinder- und Hausmärchen”, opublikowanym w latach 1812 (tom I) i 1815 (tom II),stworzyła prawdziwą gratkę dla wszystkich zainteresowanych filologicznymi, historycznymi i folklorystycznymi aspektami ludowych opowieści. Wydanie zawiera oryginalne wersje powszechnie znanych tekstów oraz w ogóle nieprzekładane do tej pory na polski opowieści, które autorzy zbioru wycofali z późniejszych wydań. Obok pierwotnych wariantów „Kopciuszka” (tu nazwanego Popielątkiem, co mnie ogromnie wzruszyło) czy „Roszpunki” znajdziemy w nim na przykład wycofane później ze względu na francuskie pochodzenie baśnie o Sinobrodym i o kocie w butach, a także wiele fabuł, które dla polskich czytelniczek i czytelników będą całkiem nowe – pominiętych w późniejszych wydaniach dlatego, że były zbyt surowe językowo lub zbyt drastyczne. Jako taki niniejszy zbiór stanowi cenne uzupełnienie tego, co już znamy, i doskonale oddaje charakter pierwotnej wersji oryginału. Czytanie zbioru to niesamowita przyjemność także dla przeciętnego czytelnika, który nie zajmuje się literackimi badaniami. Stanowi więcej niż ciekawostkę, bo także rozprawia się z mitem o ogromnej drastyczności pierwotnego zbioru baśni (choć i nieco makabryczne historie również tu znajdziemy). Jednocześnie dowodzi, że nie każda baśń musiała kończyć się morałem czy pozytywną lekcją, a nawet te, które ten morał miały, nie zawsze były oczywiste. Widać to choćby w tekstach o zabawie w świniobicie, lakonicznej, trochę strasznej i bez wyraźnego przesłania, albo w historii o elfie, który użyczał noża wysyłanej po torf dziewczynie. Walory poznawczo-literackie uzupełniają niezwykłe ilustracje Michaliny Jurczyk, mroczne, czasem ponure, rysowane brawurowo czarną kreską. Jest w nich coś ogromnie pierwotnego, co idealnie pasuje do klimatu baśni i współgra z nimi, tworząc kolejną interesującą pozycję w dwusiostrzanej serii. Wiele do rozumienia zbioru wnosi też interesujące posłowie przygotowane przez tłumaczkę, które pozwala poznać przyczyny późniejszych reedycji i jeszcze bardziej zrozumieć wagę czytanego wydania. A jest ono zarówno dobrą rozrywką, jak i wartościową publikacją. Tak naprawdę pojawienie tej książki na rynku powinno być co najmniej literackim wydarzeniem, bo drugiej takiej ze świecą szukać. I nawet jeśli jakimś cudem nie śledzicie tego, co w serii Świeżym okiem się ukazuje, to obok tej publikacji nie powinniście przejść obojętnie.