Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jak uczciwie ocenić tę książkę? Miejscami błyskotliwa, miejscami bardzo nużąca, w części grafomańska – koktajl. Czy czas zweryfikował zawarte w niej treści? W dużej mierze. Z jednej strony propaguje absurdalne koncepcje, wsteczne nawet wobec ówczesnego stanu wiedzy (nie prekursorskie jak chce autor),a robi to na bazie błędów rozumowych lub deficytu informacji; proponuję kurioza i zaszczepia nieuzasadnioną nieufność. Z drugiej zaś zmusza do myślenia, do kwestionowania ugruntowanych praktyk analizy rzeczywistości, burzenia schematów... i parokrotnie dotyka bardzo ciekawych koncepcji, silnie działających na wyobraźnię. To jednak tylko muśnięcia, bez rozwinięcia, nie owocujące żadnymi dowodami. Ocena wymowy tekstu nie może być więc jednoznaczna. Ostatni opisany w niej epizod przypada na rok 1913, książka zaś została po raz pierwszy opublikowana w 1919 (u nas, w Polsce w 1993). To chyba pierwsze i ostatnie wydanie (?). Mój egzemplarz rozpadł się już na początku czytania. Czcionka drobna, utrudniająca zapoznanie się z treścią, minimum jedna literówka na stronę... To nie była łatwa lektura – tak pod kątem treści jak i formy. Abstrahując od rzetelności Forta, jest to pokaźny zbiór lakonicznych omówień przykładów różnych anomalii – głównie XIX-wiecznych – dykteryjek, fenomenów, które mają miejsce i teraz. Pod tym kątem może to być interesujące. Z tym że obecnie możemy każdą taką fałszywą sensacje szybko odkłamać, książka zaś trafiła do druku dawno temu, kiedy radio święciło swe tryumfy jako medium numer jeden, komunikacja pozostawiała wiele do życzenia, a telewizji jeszcze nie było. Internet zaś, był poza najśmielszymi wyobrażeniami. Przepływ informacji był więc zdecydowanie wolniejszy, co utrudniało weryfikację. Tak więc praca Forta była zapewne jedną z pierwszych prób podsumowania zjawisk jakie konfundowały, bawiły i straszyły ludzkość przełomu XIX i XX wieku. Zjawisk anegdotycznych i nie traktowanych poważnie – przez co tekst miał problemy z publikacją. Książka wymaga na pewno dobrej redakcji. (Pytanie: czy redakcji tego co napisał sam Fort, czy tłumaczenia?). Fort przytacza fragmenty koncepcji osiemnastowiecznych naukowców, negujących istnienie meteorytów (jako że w niebie nie ma kamieni). Jest to świetny przykład, w jaki sposób nauka – czy też „szalejący sceptycyzm” – schodzi na manowce; niestety większość tego co autor zawarł w swojej książce, świadczy o tym że przegiął podobnie (z tym ze w inną stronę). Ciężka lektura. Dla zgłębiających korzenie pseudonauki, ducha epoki, tropicieli ciekawostek bądź osób poszukujących inspiracji. Jednak nie sposób brać tego serio*. ______________________________ * Czytałem ją nie dlatego, że chciałem pozyskać rzetelną wiedzę nt. opisywanych w niej zjawisk, ale by przekonać się czym książka jest.