Jesteśmy społecznością, która kocha książki

(1994) [Shanti Devi: En berättelse om reinkarnation*] „Podczas wielokrotnych długich rozmów z Śanti Dewi** poznałem jej niezwykłą historię. Rozmawiałem zarówno z członkami jej najbliższej rodziny – z obu wcieleń – jak i przedstawicielami komisji badającej ów niezwykły przypadek. Wysłuchałem także opinii innych ludzi znających jej osobliwe losy” (str. 8). „[...] otrzymałem komplet dokumentów dotyczących Śanti Dewi. Im głębiej wnikałem w materiał, tym bardziej rosło moje przekonanie, iż to, co rozegrało się w Delhi oraz w Mathurze i o czym opowiada ta książka, jest jednym z najosobliwszych wydarzeń, jakie miały miejsce w czasach współczesnych” (str. 101-102). Pierwsza połowa XX wieku, Indie Brytyjskie. W Starym Delhi żyje drobna, niepozorna dziewczynka, która twierdzi, że jej dom nie jest jej prawdziwym domem, a rodzina – w tym mąż i dziecko – żyją w Muttrze. Podaje konkretne imiona, mówi o biżuterii, szykownych ubraniach, dawnym trybie życia, w końcu wskazuje stary adres. Weryfikacja tych informacji potwierdza jej słowa, a sprawa zyskuje niemały rozgłos, również poza kolonią. ________ * Śanti Dewi. Opowieść o reinkarnacji. (Angielska transkrypcja: Shanti Devi; część imion, zwrotów i nazw własnych jest w książce w transkrypcji polskiej, część w angielskiej, a inne jeszcze inaczej...). ** Lugdi Dewi: 1902-1925; Śanti Dewi: 1926-1987. Książeczka ujrzała światło dzienne na długo po wizycie autora w Indiach, wiele lat po ustaniu korespondencji z Śanti Devi, już po jej śmierci. • Gdyby to była książka reporterska, solidnie gromadząca fakty i w choćby niewielkim stopniu kreśląca realia historyczne, byłaby zdecydowanie lepsza. Sture Lönnerstrand* (1919-1999) skupia się na wymowie opisanych zdarzeń, na pokrzepieniu jakie niesie przypadek Śanti Dewi. Nie interesuje go stanowisko sceptyków, nie wnika w motywacje Gandhiego. Podchodzi do tematu dosyć ogólnie, przedstawiając jedynie kluczowe fakty. Podczas rozmowy z dorosłą Śanti Devi, dopytuje ją o pośmiertne doświadczenia i jej refleksje. Stara się być obiektywny, ale przeważa sympatia do bohaterki. Autor rekonstruuje istotne epizody nadając im formę fabularyzowanych scenek. Na ile to jest oparte na materiałach i rozmowach, na ile na wyobraźni Szweda – ciężko powiedzieć. Porównując jednak z innymi relacjami – istota rzeczy została uchwycona. Lönnerstrand zaliczył kilka potknięć merytorycznych i narracyjnych, ale jeśli podejdziemy do tej pozycji użytkowo, będziemy raczej zadowoleni. Króciutka, prosta książeczka o pozytywnym wydźwięku. ________ * Sture Lönnerstrand (1919-1999) – według szwedzkiej Wikipedii, pionier tamtejszego SF. „Hans mest framgångsrika verk blev den föregivet populärvetenskapliga Shanti Devi, en berättelse om reinkarnation, originalutgiven 1994 och därefter översatt till flera språk” (https://sv.wikipedia.org/wiki/Sture_L%C3%B6nnerstrand). [Jego najbardziej udanym dziełem była rzekomo popularno-naukowa książka o Śanti Dewi, pierwotnie opublikowana w 1994 roku, a następnie przetłumaczona na kilka języków.] • Historię Śanti Dewi znam z Nautilusa Radia Zet. Nagrałem tę audycję na kasetę, i mam ją do dziś. (Jeśli kogoś interesuje, można ją znaleźć tu: http://chomikuj.pl/Homo-ink/Nautilus+Radia+Zet). Materiał jest z początku lat dwutysięcznych, sprzed czasów YouTuba i podcastów w empetrójkach. Bardzo ciekawe informacje znajdują się książce „Niewyjaśnione” (2018/2019) Richarda MacLeana Smitha, w rozdziale pierwszym (Zmartwychwstałe sny). Oprócz tego warto zobaczyć brytyjski dokument o Cameronie Macauleyu – „Chłopiec, który żył już kiedyś” (2006). Można go znaleźć na YouTube'ie (https://www.youtube.com/watch?v=fNHEg6qVf3o [z lektorem], https://www.youtube.com/watch?v=xgEY2aavJws [wersja oryginalna]). Jest też na Chomiku, w lepszej rozdzielczości. Podobnych historii jest sporo, te które opierają się na regresjach hipnotycznych są niewiele warte. Mam takich książek kilka, kurzą się od lat i nie za bardzo chce mi się je czytać. Co innego w przypadku relacji małych dzieci, takich jak Śanti Dewi czy Cameron Macauley, szczególnie jeśli wyjątkowo trzymają się kupy. • UWAGI MERYTORYCZNE: Str. 7 – stwierdzenie, że wiara w reinkarnację była wśród pierwszych chrześcijan powszechna, i jednoczesne sugerowanie, że była „w pakiecie”, jako integralna część wierzeń związana z nauczaniem Chrystusa, jest pewnym naciąganiem faktów. Pierwsi chrześcijanie nie byli jednolitą grupą, nie mieli jeszcze kanonu pism ani jasno określonej doktryny. W pierwszych wiekach chrześcijaństwo dosłownie się tworzyło, zwyczajnie je konstruowano, i każda wspólnota robiła to na swoja modłę, zgodnie z lokalnymi potrzebami. Nowy Testament został złożony z raptem czterech ewangelii, a tych jak wiadomo było znacznie więcej*, do tego dochodzą Dzieje Apostolskie, szereg listów i Apokalipsa. Wszystkie, to i owo o początkach wspólnot mówią. Było wówczas sporo miejsca na interpretacje, różne odłamy, sekty, także na idee powszechne w basenie Morza Śródziemnego – w tym reinkarnację. Z tym że to był margines. Oficjalna wersja była taka: wierzysz w Chrystusa – pójdziesz do Nieba, do góry, i będziesz żyć w Raju. * Warto zauważyć, że cztery ewangelie są ze sobą sprzeczne pod kątem opisu przebiegu wydarzeń. Jak bardzo zatem różniły się pozostałe? Str. 14 – starsza siostra nie dowierza Śanti Dewi, twierdzi że nie ma takiego miasta jak Muttra. Dzieci czasem tak mają, mówią że czegoś nie ma, bo nigdy o tym nie słyszały. Ale tutaj sprawa ma się inaczej, bo Muttra to lokalna nazwą Mathury. Niemniej takie kategoryczne twierdzenie, które pada również z ust dorosłych, w czasach kiedy nie sposób tego szybko zweryfikować (np. przy użyciu internetu) – wypada dziwnie. Nie wiadomo na ile jest to odwzorowanie rzekomej rozmowy, na ile licentia poetica, ale logiczniejszym ciągiem byłaby próba zlokalizowania Muttry, zakończona konstatacją że miasto o tej nazwie nie istnieje. Str. 11 – „Zgiełk i wrzawa dobiegające w porannej mgle z Chanti Chauk, ulicy Księżycowej Poświaty, z każdą chwilą przybierają na sile” – dalej jest opis bazarowego gwaru. Po wpisaniu w Google „Chanti Chauk” wyskakuje: „Chandni Chowk [inna transkrypcja] to tętniąca życiem dzielnica handlowa położona w samym sercu Starego Delhi, której liczne targi zdominowali sprzedawcy przypraw, suszonych owoców, srebrnej biżuterii i barwnych sari. Wzdłuż wąskich uliczek ciągną się sklepiki sprzedające olejki eteryczne, artykuły papiernicze i tradycyjne indyjskie słodycze. W pobliżu znajduje się rozległy Czerwony Fort z czasów mogolskich, w którym obecnie mieści się kompleks muzealny, a także zwieńczony wysokimi minaretami okazały XVII-wieczny Wielki Meczet z czerwonego piaskowca”. Wikipedia podpowiada, że chodzi o plac handlowy (Moonlight Square). Wygląda na to że dzielnica bierze swoją nazwę od bazaru. https://www.google.com/maps/place/Chandni+Chowk,+Nowe+Delhi,+Delhi,+Indie/@28.6513736,77.2141277,14z/data=!3m1!4b1!4m5!3m4!1s0x390cfd1a88dcc559:0x24fa43c081dbe51!8m2!3d28.6505331!4d77.230337 Str. 20 – dziura fabularna + ostro na skróty + Śanti Dewi (wówczas czterolatka) nie była nigdy na ulicy? Zapewne chodzi o to, że nie przebywała na ulicy sama. Str. 46 – jak z powrotem do sypialni, skoro nie ma info że wyszła? Str. 72 – „[...] brudny, nie należący do żadnej [?] kasty chłopiec” – jeśli urodził się w Indiach, automatycznie przynależy do kasty rodziców. Tak to działa. Autor nie pisze, że to europejskie dziecko, nie daje znać, że chodzi o kogoś spoza subkontynentu – zatem nawet jeśli były sierotą o nieznanym pochodzeniu, zostałby pewnie do jakiejś kasty przyporządkowany, (zapewne najniższej). Może chodzi o pariasa (dalita) – członka kasty niedotykalnych? „Źródłosłów dla pojęcia dźati [kasta] wywodzi się od czasownika dźan – urodzić się” (https://pl.wikipedia.org/wiki/D%C5%BAati) – skoro tak, jak można znaleźć się poza tym systemem? Dopisek (19.09.2021): brak kasty = niedotykalny. Powyższe wymądrzanie wynika z braku fachowej wiedzy. Str. 128 – Tadź Mahal to nie pałac tylko mauzoleum. UWAGI TECHNICZNE: Str. 7 – w cytacie użyte są standardowe nawiasy (są w nich wstawki od autora, nawiasy powinny więc być kwadratowe); str. 105 – Marwty (martwy, literówka); str. 134 – swojej (swoim); str. 146 – prawdziwe (prawdziwa); str. 154 – nie rozwiązana (nierozwiązana); str. 155 – brak kropki na końcu zdania; str. 165 – potrafią oni (będą potrafić/będą mogli). Brak konsekwencji w transkrypcji – Chanti Chauk [wariant szwedzki? lokalny?] (str. 11),Vishrent Get (str. 94),Viresh Narain (str. 103),Yogiraja (str. 111),Namashte Shri [zwykle jest namaste, bez SZ] (str. 132). Reszta z użyciem polskich znaków. Wszystkie uwagi odnoszą się do wydania z 1998, w tłumaczeniu Andrzeja Niewinnego Dobrowolskiego (1945). [Zapis podwójnego nazwiska bez myślnika, https://pl.prepedia.org/wiki/Andrzej_Dobrowolski_(publicysta)]