Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Kto czytał esej Antoniego Słonimskiego o dzieciach pamięta zapewne, że ta zakała ludzkości pozbawiona jest wychowania i wykształcenia, a gdyby ktoś się nie zgadzał z powyższym twierdzeniem - zachęcam do zapoznania się z tą książeczką. Oczywiście dzieci, które przemawiają na kartach "Echa dawnych lat" zdobyły już wykształcenie i ogładę, nie zmienia to jednak faktu, że wspomnienia z ich dzieciństwa są, niestety, w przeważającej mierze zwyczajnie nudne. Trzeba przyznać, że autorka postarała się o bardzo szeroki przekrój społeczny i historyczny. Są tu więc dzieci, które straszono Napoleonem, ale i takie, które zapamiętały pierwszy jubileusz królowej Wiktorii i takie, które uczestniczyły w jej pogrzebie. Możemy przeczytać o wspomnieniach szkockiego dzieciństwa angielskiej arystokratki, o próbach uzyskania wykształcenia przez niezamożnego chłopca z irlandzkiej wsi oraz o trudnej szkole życia, jaką przeszedł inny chłopiec, zafascynowany koleją i uparcie pragnący przyczynić się do jej powstawania. Są tu zebrane opowieści dzieci, które doświadczyły pobytu w przytułku dla ubogich, tego koszmaru wszystkich angielskich biedaków,dzieci, które doświadczyły ciężkiej pracy na roli oraz tych, których udziałem było sielankowe dzieciństwo na odchodzącej powoli w przeszłość angielskiej wsi lub w angielskich koloniach w Ameryce, a także chłopiec, którego młode lata upłynęły w szeregach wojska walczącego w wojnie krymskiej. Literacko jest to pozycja raczej średnia, nawet dla miłośników XIX-wiecznej literatury. Poznawczo też nie wnosi zbyt dużo - szczegóły przesądzające o barwności wspomnień wyraźnie ustępują może nie wyrażonej wprost, ale wciąż widocznej potężnej różnicy w mentalności - w podejściu do przyjemności życia, do religii, do przemian, jakie zachodziły w społeczeństwie na oczach najczęściej niewiele z tego rozumiejących małych ludzi. Konwencjonalne i przewidywalne.