Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Należy ubolewać nad tym, że tak kapitalne serie wydawnicze jak Biblioteka Wiedzy Historycznej już się nie ukazują. W czasach, które wielu określa "słusznie minionymi", działo się sporo dobrego na rynku wydawnictw historycznych. Oprócz książek stricte naukowych, posiadających pełny bagaż aparatu naukowego, które, co nie dziwi, nie trafiały zbytnio "pod strzechy", pojawiały się również świetne serie popularno-naukowe. Do jednych z najbardziej udanych zaliczała się właśnie ta, której "Księstwo Warszawskie" Barbary Grochulskiej jest znakomitym przykładem. Dużym plusem wydawnictwa był fakt, iż za robotę zabierali się prawdziwi fachowcy w swoich dziedzinach. Stąd też, oprócz gwarancji rzetelności co do strony faktograficznej, była także pewność, że spotkamy się z nie lada jakimi piórami. Niech nikogo nie zmyli popularna forma "Księstwa Warszawskiego". Wprawdzie autorka używa języka przystępnego dla szerszego grona czytelników, lecz tu i ówdzie możemy się spotkać z bardziej naukową analizą, odniesieniami do wielce szanownych pozycji historiograficznych, próbą zreferowania sporów i polemik wokół dawniejszej i aktualnej literatury historycznej. Książka naszpikowana jest cytatami, aczkolwiek bez przesady. Szczególnie dobrze wyglądają liczne odwoływania się do źródeł w postaci memuarów. Wypowiedzi tego typu ludzi co Stanisław Staszic, Kajetan Koźmian czy Fryderyk Skarbek, a więc osób, które współtworzyły ówczesne wypadki oraz były ich krytycznymi komentatorami, należą do ciekawszych miejsc w książce. Wzbogacają one narrację autorki, która i bez tego jest bardzo poukładana, a przede wszystkim zwięzła i płynna. Obraz Księstwa Warszawskiego oraz czasów napoleońskich, jaki się z niej wyjawia, z wszelkimi odcieniami rzeczywistości, może, co było chyba ważniejszym z zamiarów autorki, spowodować zmianę opinii wśród osób, które pod wpływem dawniejszej literatury (np. Askenazy) ulegały czarowi Bonapartyzmu. Konkretne fakty polityczne, społeczne i gospodarcze, poddane krytycznej obróbce, pokazują nam właściwe miejsce i znaczenie Księstwa w systemie Cesarza Francuzów. Odwieczne pytanie po której stronie stanąć w obliczu wielkiego zakrętu historii, będące dla nas intelektualną igraszką, dla ludzi próbujących odbudować ówczesną Polskę było tragicznym dylematem (przykładem może być Ks. Józef, który po wielkiej klęsce 1812 roku bliski był samobójstwu). Nie udało się, ale ocena czy było warto próbować należy już do każdego z czytelników. Książkę czyta się bardzo dobrze. Momentami, np. analiza relacji nowej arystokracji cesarstwa ze starymi rodami feudalnymi polskimi i francuskimi, czy też roli jakobinów polskich w wydarzeniach politycznych po Raszynie - w drugiej połowie 1809, jest arcyciekawa. Entuzjaści okresu napoleońskiego nie powinni przechodzić obok niej obojętnie.