Książka prof. Łukaszewicza jest wyjątkowo udaną biografią słynnej Kleopatry. Autor - znakomity znawca dziejów Egiptu greckiego i rzymskiego - przedstawia w niej życie królowej na bardzo szerokim tle historycznym. Przedstawia specyfikę jej królestwa, sytuację polityczną w świecie hellenistycznym i w Rzymie, ale także pozwala dostrzec życie zwykłych szarych ludzi. Zainteresowania Autora nieraz kierują też narrację na zagadnienia archeologiczne i papirologiczne (tu m.in. stosunkowo nowa informacja o znalezieniu papirusu podpisanego ręką Kleopatry). Opis wydarzeń wiąże się z analizą niektórych zagadnień z życia królowej (np. kwestia podróży z Cezarem w dół Nilu, problem jej śmierci). Książka ma sporo przypisów do literatury naukowej, niemniej oparta jest głównie o bardzo szerokie spektrum tekstów antycznych, zarówno rzymskich jak i greckich (nieraz w przekładzie samego Autora). Źródła te pokazują zagadnienia z wielu punktów widzenia, co sprawia, że obraz głównej bohaterki jest możliwie pełny. Rzeczywiście Kleopatra jest w tej książce ukazana przede wszystkim jako królowa, prof. Łukaszewicz poddaje krytyce kilka wersji jej legendy. Dużo miejsca poświęcono właśnie temu wykreowanemu przez późniejsze stulecia mitowi Kleopatry oraz dziełom literatury i sztuk plastycznych, które w jakiś sposób jej dotyczą. Poza tym Autor wielokrotnie przedstawia swoje poglądy na świat starożytny, co książkę dodatkowo ubarwia. Całość napisana jest bardzo ładnym językiem i dobrze się ją czyta. Biografia ze wszech miar godna polecenia, lepsza i dokładniejsza (bo i grubsza) od niezłej skądinąd "Kleopatry" Krawczuka.
Tomasz Babnis
Ile można pisać o idach marcowych? Okazuje się, że całkiem dużo, że istnieje całe mnóstwo tematów związanych z tym ważnym dla dziejów Rzymu wydarzeniem. Autorzy tego tomu wyszli od słynnego morderstwa dokonanego w roku 44 p.n.e. i poszli dalej bardzo różnymi ścieżkami. Przedstawmy kilka tematów: geneza spisku i zamachu, miejsce zamachu, narzędzie zbrodni, aspekty religijne, idy marcowe w propagandzie, idy marcowe w historiografii. Wyjątkowo dużo miejsca poświęcili Autorzy losom zamachu na Cezara w historiografii (aż sześć artykułów),dzięki czemu to wydarzenie z I w. p.n.e. może być "śledzone" także w kolejnych stuleciach. Całość zawiera wiele tekstów, które będą interesujące dla miłośników (ale i przeciwników) Boskiego Juliusza.
Tomasz Babnis