Jesteśmy społecznością, która kocha książki

To książka niezwykle ważna. Także dzisiaj, choć przecież pisana podczas okupacji niemieckiej i tuż po niej i traktująca o społeczeństwie, jego postawach, jego stosunku do zachodzących tragicznych przemian, które zmusiły je do przetrwania tych dwóch jesieni i czasu pomiędzy nimi. Wyka, który lata te spędził w Krzeszowicach pod Chrzanowem, tuż obok koszmaru Auschwitz i po sąsiedzku z rezydencją gubernatora Franka, nie tylko uciekał w lektury, ale też bacznie obserwował i analizował, co dzieje się wokół niego. Strategię przetrwania, którą przyjęło wówczas społeczeństwo polskie, nazwał życiem na niby właśnie. Zdaje się, że to życie na niby, oddzielające to prawdziwe, ograniczone do zaufanego kręgu, od tego oficjalnego, "w y ł ą c z o n a z e w s p ó l n o t y s p o ł e c z n o - p a ń s t w o w e j", gdzie "niemoralność pracy była nawet obowiązkiem patriotycznym", stało się sposobem przetrwania nie tylko w latach okupacji, ale też potem. Wiele charakterystycznych dla niego i "gospodarki wyłączonej" cech można dostrzec nawet dziś i warto pod tym kątem spojrzeć na społeczeństwo, w którym z takim bólem rodzi się poczucie dobra wspólnego, szacunek do państwowej (niczyjej) własności, wiara w możliwość wywierania wpływu na decyzje dotyczące wszystkich obywateli i wpływające na ich sytuację. Wykę warto też dziś czytać z innego powodu - stylu. Choć może sprawiać trudność jego barokowość, bogactwo, nadmierność, to jednocześnie jest to uczta, która coraz rzadziej trafia nam się na czytelniczych stołach. Potrzeba do skonsumowania tego dania dwóch widelców, a któż się dziś nimi posługuje...