Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Eksperymentalna w formie powieść, wydana w Niemczech w 1929 roku. Autor, w trzecioosobowej narracji, opisuje rok z życia robotnika dniówkowego, który po czterech latach wyszedł z więzienia za popełnione przestępstwo. I trafia w wir pulsującego miasta, w którym wszystko się zmienia, budowane jest metro, wyburzane budynki, jeżdżą tramwaje, odbywają się wiece i manifestacje, także sił skrajnych – komunistów i nazistów a większość mieszkańców okolicy Alexanderplatz próbuje jakoś związać koniec z końcem, niektórzy niekoniecznie zgodnie z prawem. Już samo przedstawienie zdarzeń z punktu widzenia osoby z warstw niższych - klasy pracującej – jest zaskakujące. Ale tak naprawdę lekturę utrudnia forma. Krótkie sceny, przedstawiane z różnych punktów widzenia. Zdarzenia związane z fabułą nagle przerywane. Przez informacje cytowane z gazet bądź reklamy. Albo opisy działania rzeźni. Lub biblijne cytaty – najczęściej z Apokalipsy bądź księgi Hioba. Bądź rozmowy aniołów tudzież wizje bohatera. A czasami przemyślenia innych postaci. Mnóstwo nazw ulic, sklepów, punktów usługowych, nazwisk, wydarzeń (kryminalnych, politycznych,kulturalnych). I życie. Praca dorywcza, sprzedaż prasy na placu, domokrążcy ze sznurowadłami i nie tylko, dniówkowcy. Wieczorem to wszystko podlane piwem i sznapsami. Czasami z dodatkiem tłustego mięsa. Młode dziewczyny sprzedające swoje usługi by … utrzymać ukochanych, którym jak się okazuje to nie przeszkadzało (za pieniądze to nie zdrada). Robotnicy, działacze, złodzieje, alfonsi, tajniacy i policjanci. Konsumpcja, kłótnie, kradzież, agitacja, pijaństwo, bójki. I losy jednego człowieka, który miota się i rzuca w tym tyglu i chaosie. No i przypadek. Jak niewiele trzeba, by zmieniły się losy kilku osób. Wystarczy niespodziewane zastępstwo w niezrozumiałym z początku wydarzeniu. A dalej z górki, poprzez życie chwilą, przestępstwa, aż do zbrodni. I tak rwanym tokiem opisu, jak poprzednie zdania. Narracja teoretycznie prowadzona prostym językiem ulicy. Za to wstawki z Biblii czy wewnętrzne walki Franka Biberkopfa niekoniecznie. Zatem – mimo zamierzeń autora – to wymagająca lektura. Jego zaplanowany styl nie przyjął się, przynajmniej w literaturze niemieckiej. Tym niemniej książka jest znakomitym świadectwem czasów. Potrzeba na nią sporo czasu i pozytywnego nastawienia, ale warto. I tylko przekład lepiej byłoby uwspółcześnić, szczególnie poprzez rezygnację z polonizowania imion.