Jesteśmy społecznością, która kocha książki

We wszystkich działaniach wojskowych to odpowiednie zaopatrzenie oddziałów i łączność z dowództwem są kluczem do sukcesu. I właśnie te dwie kwestie (spośród wszystkich innych równie istotnych problemów) były wąskim gardłem w planach Powstania Warszawskiego. Elżbieta Gross-Ostrowska, podporucznik AK, była dowódcą Okręgowej Składnicy Meldunkowej „S” w Alejach Jerozolimskich i kierowniczką łączności kanałowej na Warszawę-Południe. Jej książka ma na celu wyjaśnienie pewnych przekłamań, jakie narosły wokół przejść kanałami w Powstaniu w czasach PRL-u. W Muzeum Powstania Warszawskiego jest kanał, który tylko w niewielkim stopniu oddaje realia, w jakich łączniczki, przewodnicy, gońcy alarmowi i saperzy wędrowali w ciemności, zaduchu, samotności i stanie nieustannego zagrożenia. Dla mnie umycie garnka po zagotowanym mleku jest wyzwaniem z rodzaju tych obrzydliwych, więc po prostu nie umiem sobie wyobrazić brodzenia w śmierdzących nieczystościach, gdzie każdy najmniejszy hałas może zaalarmować Niemców na górze. Swojego czasu potrafiłam się zgubić w przejściu podziemnym pod Dworcem Centralnym – labirynt kanałów, w którym przytłumione światło latarki i odręczny, prowizoryczny schemat jest wątłą nitką Ariadny, na pewno by mnie pochłonął. Jakiej determinacji i wiary w nadrzędny cel potrzeba, by bez grymasu zejść w nieprzyjazną ciemność? Niemieccy dowódcy przez długi czas uważali kanały za kompletnie nieprzydatne. Dopiero zniknięcie obrońców Starówki i wykrycie polskiej sieci telefonicznej budowanej w kanałach zwróciło ich uwagę na ten niezwykły trakt. Publikacja Elżbiety Ostrowskiej to skrzyżowanie żołnierskiego raportu z pracą naukową. Suche fakty tylko od czasu do czasu są urozmaicane emocjonalnymi komentarzami autorki, a i w nich pani porucznik trzyma nerwy na wodzy i podaje logiczne argumenty. Można napisać, że Ostrowska przedstawia w nich swoją prawdę i swój punkt widzenia. Ale w tej książce autorka siebie usuwa w cień i nie gra na tanich emocjach. Oczywiście można dyskutować nad sensem Powstania Warszawskiego (bo wszystkie inne powstania w naszej historii zakończyły się przecież spektakularnymi sukcesami i nie trzeba ich podważać),ale z drugiej strony myślę, że jeśli tylu ludzi było gotowych na najwyższe poświęcenie dla tej sprawy, to ja, beneficjentka ich wysiłków, nie mam prawa plugawić ich pamięci.