Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Rozmowa-rzeka z wybitnym literaturoznawcą. Prof. Głowiński opowiada o swoim długim życiu, o kulturalnej i politycznej historii PRLu, która nie jest czarno-biała, jak się teraz usiłuje przedstawiać, o pracy w Instytucie Badań Literackich, o swoich gustach czytelniczych i muzycznych. To spotkanie z kulturalnym, mądrym człowiekiem starej daty było dla mnie prawdziwą przyjemnością. Rozmowa rzeka z wybitnym literaturoznawcą, może najważniejszym jego osiągnięciem jest kronikarski zapis i analiza komunistycznej nowomowy panującej w czasach PRLu. W tej książce o nowomowie mówi mało, dużo za to o historii PRLu widzianej oczami świadka wydarzeń. Ucieka Głowiński od czarno-białych ocen, tak ochoczo ferowanych obecnie przez młodych historyków, polityków czy dziennikarzy. Czasy bowiem były skomplikowane i niejednoznaczne. Weźmy życie kulturalne, z jednej strony: „Polska kultura końca lat pięćdziesiątych i zwłaszcza lat sześćdziesiątych wzniosła się na absolutne wyżyny w każdej dziedzinie – muzyki, literatury, filmu, teatru, plastyki, także w naukach humanistycznych.” Zgoda, ale z drugiej strony „trzeba uwzględnić to, że w PRL-u była cenzura” bez tego faktu nie sposób ocenić i analizować literatury, teatru czy filmu tego czasu. Ciekawa jest jego opowieść o Marcu 1968. Mówi, że Marzec „świadczy o tym, że komunizm jako ideologia w Polsce zbankrutował i musiał być czymś zastąpiony.” A tym czymś był nacjonalizm połączony z populizmem, brzmi znajomo... Stare demony wyłażą... Sporo opowiada o Głowiński o Instytucie Badań Literackich, w którym przepracował całe życie. Dużo też mówi o swoich badaniach literatury. To dla mnie zdecydowanie mniej ciekawe fragmenty książki. Ciekawe są jego preferencje czytelnicze, bardzo ceni 'Pióropusz' Pilota, dużo mówi o książce 'Czarny potok' Buczkowskiego: „Jest to wybitne dzieło, które opowiada szeroko o tym, co się działo na prowincji we wschodnich rejonach kraju za czasów okupacji.” Wysoko stawia 'Oziminę' Berenta: „Jest to najwybitniejsza powieść polska w pięćdziesięcioleciu pomiędzy ukazaniem się arcydzieła Prusa i arcydzieła Gombrowicza.” Co ciekawe, wszystkie trzy książki mają niską ocenę na LC (poniżej 6),no cóż, gust czytelniczy nie musi pokrywać się z ocenami teoretyków literatury... Jest też trochę w książce o miłości do muzyki, także wiele innych ciekawych rzeczy. Uderza brak zaciekłości, goryczy, ataków na ludzi o przeciwnych poglądach. Prof. Głowiński to po prostu człowiek z klasą, który wiele widział i przeżył. Spotkanie z nim było dla mnie prawdziwą przyjemnością.