Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Powieść historyczna - we współczesnym rozumieniu tego słowa, skupiona na opisywanej epoce oraz oddaniu nie tylko wydarzeń, ale też klimatu i obyczajowości - narodziła się w romantyzmie, a "Cinq-Mars" uważany jest za pierwszego reprezentanta tego gatunku we Francji. Jeśli chodzi o historię, to Vigny mocno popłynął, przedstawiając starcie makiawelicznego wcielenia zła (Richelieu) i prawego męża opatrznościowego motywowanego nadludzką miłością (Cinq-Mars) - według źródeł był to raczej bunt zuchwałego panka. Zresztą autor za tę swobodną interpretację wydarzeń oberwał już od współczesnych sobie historyków i bronił się, że sztuka ma przekształcać rzeczywistość, by sformułować na użytek czytelnika przesłanie moralne. W tym wypadku chodzi o podkreślenie roli arystokracji, która według arystokraty Vigny'ego jest podporą monarchy i pełni w państwie nieodzowną rolę. Te polityczne podteksty z perspektywy 200 lat od napisania powieści nie są jednak rażące, a jedynie dodają smaczku książce, która poza tym jest napisana bardzo przyjemnie, soczyście, bez dłużyzn. Nawet makiaweliczne wcielenia zła Richelieu jest dosyć zniuansowaną postacią (i prawdę mówiąc ciekawszą niż Cinq-Mars, chociaż palmę pierwszeństwa i tak otrzymuje szemrany typek Jakub de Lauberdemont). Ciekawy jest dosyć teatralny styl Vigny'ego - wiele rozdziałów czyta się jak sceny w dramacie z trochę bardziej rozwiniętymi didaskaliami.