Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Książka, która, gdybym przeczytał ją zaraz po jej wydaniu, oburzałaby mnie. Po tylu latach z wieloma treściami trudno się nie zgodzić. Oczywiście są tu rozmówcy, którzy mnie nie zawiedli, w szczególności Janusz Palikot czy Magdalena Środa - pletli absurdy, które mogły pochodzić tylko od nich (np. "Kościół zgodził się poprzeć wejście do UE w zamian za lekcje religii w szkołach" - kiedy katechezy wróciły do szkół, a kiedy było referendum akcesyjne?; Magdalena Środa: "Główne represje wobec Wyszyńskiego polegały na tym, że władze odmawiały mu paszportu na wyjazd do Włoch, a jego miejsca odosobnienia były chyba bardziej luksusowe niż siedziba episkopatu." - serio?). Trudno też coś dobrego powiedzieć o wywiadzie z Jerzym Urbanem czy Jarosławem Klebaniukiem. Jest też kilka pseudo-zarzutów, które zarzutami być nie mogą, bo - jak sam Autor stwierdza w książce, Papież "miał opracowany niezmienny zbiór zasad, które chciał propagować na całym świecie" i trudno mieć takie działanie za złe dla przede wszystkim przywódcy duchowego. Podobnie stwierdza Agnieszka Zakrzewicz, że "to, czy Kościół powszechny jest demokratyczny, czy nie, to problem katolików. Widocznie oni nie potrzebują demokracji lub w nią nie wierzą…" Ale są też teksty bardzo trafne, a wręcz powalające swoją trafnością. Jak samego Piotra Szumlewicz, który trafnie pisał o kulcie jednostki. Osobiście Jan Paweł II kształtował moja świadomość religijną i postawę moralną, mam zebrane (i przeczytane!) wszystkie jego pisemne dzieła, jego teksty sprawiały, że postrzegałem (i w jakimś stopniu postrzegam do dzisiaj) go jako autorytet. Mało tego: jeszcze doniedawna odrzucałem tezę o sztucznie tworzonym kulcie jednostki i nie dostrzegałem jego przejawów. Aż wpierw wygrzebałem z szafy starą koszulkę kupioną podczas jednej z pielgrzymek Papieża do Polski, na której jest ogromny wizerunek JP2 i malutki, w rogu Jezusa Miłosiernego. To trafny obraz, jak postrzegano wówczas Ojca Świętego. Później zacząłem dostrzegać także bardziej wyraźne formy tego kultu, ale to ani miejsce ani czas... Jak trafnie pisze P. Szumlewicz: Jan Paweł II "był wybitnym poetą, genialnym mężem stanu, najważniejszym bojownikiem o pokój, wspaniałym pedagogiem, najmądrzejszym filozofem czy niezwykle spostrzegawczym psychologiem. (...) Papież wielkim filozofem? Patriota, Polak, mąż stanu, zgoda, ale filozof? Filozof - odpowiadano. Choć nie taki zwyczajny - to mędrzec nad mędrcami." To oczywiście nie jest zarzut wobec samego Ojca Świętego: "w tej maskaradzie największym winowajcą nie był sam papież (...),lecz jednomyślne polskie elity, (...) które przez wiele lat pielęgnowały papieskie mity i ukrywały fakty stawiające Jana Pawła II w niekorzystnym świetle." Aktualne jest to także teraz, gdy pojawiły się dokumenty, które wymagają zbadania i ewentualnego skorygowania niektórych wątków biografii Papieża, ale nie potrafią tak podejść do tego polskie tzw. środowiska, które już teraz wydały wyrok zarówno o źródłach (że niewiarygodne, choć w przypadku innych postaci życia publicznego były wiarygodne jak nic innego),jak i o samym Papieżu (że był świętością samą i samo zadawanie pytań o cokolwiek jest szarganiem tej świętości). Jeśli to nie jest kult jednostki, to mówiąc szczerze, nie wiem co może nim być. W ogóle mam wrażenie, że te tzw. środowiska, nie są zainteresowane tym, co Jan Paweł II naprawdę pisał i mówił, a raczej tym, co oznacza sama marka JP2. Znów dobry przykład z omawianego tekstu, który teraz jest bardziej nawet aktualny niż w dacie wydania książki: "Jan Paweł II był konsekwentnym i zdecydowanym przeciwnikiem kary śmierci. Wielokrotnie wypowiadał się w tej sprawie i nie pozostawiał tutaj żadnej wątpliwości. Mimo to w polskiej debacie publicznej wciąż dominuje populistyczne poparcie dla tego niehumanitarnego rozwiązania. (...) Nauczanie papieża jest zatem traktowane selektywnie". Swoją drogą, jak wiele musiało się zmienić, skoro mówiący wciąż to samo Tomasz Terlikowski był w tej książce nazywany "ekstremalnym skrzydłem polskiej prawicy" ;). Jeżeli ktoś nie miałby ochoty czytać całej książki (a zapewniam, że warto),polecam sięgnąć tylko po jedną rozmowę: z Agnieszką Zakrzewicz. Jest tu wszystko, trochę teologii i socjologii, ale zdecydowanie więcej historii najnowszej, zagadnień z zakresu teorii organizacji, prawa podatkowego i... karnego. Mocny tekst, nie ma co i widać, że ta Pani wie, o czym mówi... Zaskakujący jest też wywiad o nowym feminizmie Kościoła, który miał swój początek już za czasów Jana XXIII, a niezwykle pogłębił myśl feminizmu właśnie JP2, a przecież tak bardzo w polskiej katolickiej prawicy feminizm jest odsądzany od czci i wiary. Ogólnie zatem książka ta nie jest, wbrew podtytułowi, zbiorem "krytycznych głosów o Janie Pawle II". To raczej teksty, które mówią o kondycji Kościoła w Polsce i na świecie, oraz generalnie o Janie Pawle II. Są one nie tyle krytyczne, co raczej nie zostały napisane na klęczkach, co faktycznie dla niektórych może samo w sobie być obrazoburcze. Warto jednak spojrzeć z tej perspektywy na było nie było bardzo ważnej części historii Polski i nas samych. Jeśli tylko ma się otwarty umysł i z jednej strony nie łyka się wszystkiego od razu ale też nie odrzuca w czambuł - lektura ta może mocno poszerzyć horyzonty. A czy nie o to przede wszystkim chodzi w ogóle w czytaniu książek?