Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Jan Józef Szczepański doskonałym warsztatem prozaika opisuje historię bardzo młodego człowieka, który wieku nastoletnim doświadczył uczuć patriotycznego uniesienia oraz bitewnego hartu ducha w czasach powstania styczniowego. Ta egzaltacja narodowa młodzieńczego serca została brutalnie zrewidowana realiami geopolitycznymi, gdzie imperialna Rosja niejako przy okazji innych wojen zdławiła nadwiślańską insurekcję. W tym miejscu przyszedł czas zapłaty dla naszego bohatera, czyli upokorzenie kapitulacji i życie emigranta na obcym chlebie. Młody Polak niespecjalnie adaptuje się do nowego życia jako spauperyzowanego niewykfalifikowanego cudzoziemskiego robotnika we Francji. Ucieka od rzeczywistości w świat rozmyślań o beznadziejności ówczesnej polskiej sprawy narodowej. Na kartach książki pojawia się też bohater, którzy służy do przedstawienia ówczesnych poglądów syndykalistycznych oraz anarchistycznych występujących w ruchu lewicowym. Konkluzja sprowadzała się do tego, że każde państwo to nic innego jak aparat ucisku, monarchowie i politycy to uosobienie tyrani z którą trzeba walczyć. Wydaje się że najprościej zlikwidować autokrację po przez eliminację autokratora, którego najbardziej jaskrawą emanacją jest car. Filozofię tą można zamknąć w haśle, że nie jest zbrodnią zabicie zbrodni. Szczepański, który dobrze operował językiem francuskim dość obwicie starał się przedstawiać realia epoki Francji za czasów cesarza Napoleona III. A nie było to proste zadanie ze względu na niewielkie rozmiary książki. Już po lektorze ze zdziwieniem odkryłem, że nie była to zmyślona historia tylko zbeletryzowane fakty o życiu i czynie syna szlacheckiego rodu z Wołynia - Antoniego Berezowskiego. Szkoda, że nie mamy powieści poświęconej innemu polskiemu zamachowcowi na cara Aleksandra II Ignacego Hryniewieckiego. W tym przypadku zamachowiec dopiął swego i zabił bombą autokratora. Dramaturgii dodaje fakt, że od tej samej bomby zginął sam zamachowiec. Zastanawia mnie dlaczego ta postać jest całkowicie zapomniana. Zamiast tego mamy mickiewiczowskiego Konrada czy słowackiego Kordiana, którzy tylko roją sobie i to na kartach literackich dzieł ten desperacki czyn. W czasach komunistycznych Hryniewicki był niedopuszczalny, bo był dowodem na to, żem można się z sukcesem targnąć na wszechmocną władzę i to nie ważne jakiej jest proweniencji. A takiej tezy system komunistyczny nie dopuszczał. W czasach wolnej Polski też zamachowiec Hryniewiecki jest passe z tych samych powodów oraz dla tego że był internacjonalistycznym – czytaj międzyludzkim – rewolucjonistą a to już nie jest zgodne z aktualną poprawnością polityczną.