Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Cyt.: „Taki był bieg rzeczy. Ponieważ nikt z nas nie mógł na to nic poradzić, nikt nie mógł poradzić nic na nic.” Herta Müller, „Huśtawka oddechu” Herta Müller, jedna z najwybitniejszych współczesnych postaci literatury niemieckiej, zdobywczyni literackiej Nagrody Nobla w 2009 roku, urodzona w niemieckiej rodzinie w rumuńskim wielokulturowym Banacie, dzieciństwo i młodość spędziła w Rumunii Nicolae Ceaușescu. Jej kariera literacka została bardzo szybko przerwana zakazem publikacji po odmowie współpracy z rumuńskim Securitate. Wyemigrowała do Niemiec w 1987 roku i dopiero tam jej talent literacki rozkwitł w całej pełni. „Huśtawka oddechu” ukazała się kilka miesięcy przed przyznaniem autorce literackiego Nobla. Wywołała sporo kontrowersji, zarzucano jej nawet plagiat. Pierwotnie miała to być historia opowiedziana wspólnie z Oskarem Pastiorem, rumuńskim Niemcem wywiezionym po wojnie do rosyjskiego obozu pracy przymusowej. Po jego śmierci została z kilkudziesięcioma zeszytami zapisków i notatek z których stworzyła „Huśtawkę oddechu.” Być może jednym z impulsów do napisania tej książki była także historia jej matki, która także znalazła się wśród deportowanych do Rosji. Narrator powieści to 17 letni Leo Auberg, który po zajęciu Rumunii przez Rosjan w 1945 roku, wraz z kilkudziesięcioma tysiącami Niemców z Rumunii trafia do gułagu w Związku Radzieckim na terenie dzisiejszej Ukrainy, gdzie spędza kolejne pięć lat. To historia przypominająca nieco prozę Tadeusza Borowskiego, Aleksandra Sołżenicyna czy Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. To opowieść o głodzie, który niczym anioł przyjmuje wiele postaci. I to nie tylko o tym fizjologicznym odczuciu organizmu wynikającym z braku pożywienia ale również o głodzie tęsknoty za domem. To niezwykłe w jaki sposób udało się autorce opisać głód, zimno, strach, poniżenie, ból i nadzieję. Niemal surrealistyczna, metafizyczna wizja piekła którym kieruje swoista matematyka – 1 ruch łopaty równa się 1 gramowi chleba. To wewnętrzny monolog człowieka, który tworzy swój własny świat, swoją własną rzeczywistość by przetrwać. Wydawałoby się, że nie można opisać tego co jest niemal niewyrażalne a jednak Hercie Müller to się znakomicie udało. Jest jeszcze coś, co wyróżnia „Huśtawkę oddechu” na tle wielu łagrowych opowieści. To ukazanie traumy poobozowej i prób powrotu do normalnej rzeczywistości, choć dla wielu, w tym i dla Oskara Pastiora, rzeczywistego bohatera opowieści ta normalność nigdy nie była już taka sama. Cyt.: „Wszyscy byliśmy inni, niż jesteśmy.” Herta Müller, „Huśtawka oddechu” Znakomita proza. Polecam.