Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Historia osiedla anarchistów w Brazylii, powstałego około 1855 roku, a raczej migawki z jego dziejów. Niewielkich rozmiarów powieść składa się z dwóch części. Pierwszą stanowi list założyciela kolonii, później nazywanego „Starszym Bratem”, do dawnej ukochanej, napisany po latach, w 1905 roku. Poznajemy w nim jego historię oraz motywy założenia osiedla, a także diagnozę jego problemów, tyle że sporządzoną post factum. Druga część to kartki z dziennika jednego z uczestników, pochodzącego z Italii – tak jak i „Starszy Brat”. Na początku śledzimy drogę grupy włoskiej, przez Francję do Hawru, skąd miał odpłynąć statek do Brazylii. Później, już na okręcie widzimy jak trudnym przedsięwzięciem była próba pogodzenia i zunifikowania trzech grup włoskiej, francuskiej i niemieckojęzycznej. Już w czasie rejsu ujawniają się problemy oraz różnice zdań pomiędzy poszczególnymi podróżnymi. Okazuje się, że uczestników tego eksperymentu społecznego na żywym ciele zdecydowanie więcej dzieli, niż łączy. Do tego stopnia, że po przybyciu znaczna część nie chce udać się do idealnej kolonii. Tym niemniej dociera do niej nasz drugi narrator, wraz z większością Włochów, częścią Niemców i nielicznymi Francuzami. I okazuje się, że Fraternitas to żaden raj. Panuje tam niemal pełna równość – z powodu biedy, ale wolności coraz mniej, a już najtrudniej o braterstwo. Z kolejnych kartek dziennika, datowanych niezmiennie na ten sam dzień 15 października 1855 r., bowiem autor utracił rachubę czasu, dowiadujemy się o postępującym upadku eksperymentu i kolejnych odejściach wspólnoty od ideałów, które przyświecały jej twórcom. Co najciekawsze – wszystkie zdrady zasad są uchwalane demokratycznie, znaczną większością głosów. Bardzo ciekawe studium zachowań ludzkich w grupie, zarówno z socjologicznego jak i psychologicznego punktu widzenia. Smutną wymowę książki łatwiej znieść dzięki subtelnemu czeskiemu humorowi autora. Szczególnie tam gdzie opisuje kłopoty osadników z zastosowaniem i zaakceptowaniem poliandrii – koniecznej z powodu niedoboru przedstawicielek płaci pięknej.