Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Wywiad-rzekę z Adamem Strzemboszem (ur. 1930),profesorem prawa, odznaczonym Orderem Orła Białego, pierwszym prezesem Sądu Najwyższego w latach 1990-1998, przeprowadził Stanisław Zakroczymski (ur. 1994),absolwent historii i student prawa, redaktor Magazynu Kontakt. Jest to fascynująca lektura, obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć, jak kształtował się polski system prawny po przełomie 1989 roku i na czym polegają jego obecne zagrożenia. Ale nie tylko. Jest to historia życia polskiego inteligenta, katolika i konserwatysty, przy tym jednak człowieka dialogu i wzorcowej odwagi w głoszeniu swoich poglądów, w przeciwstawianiu się złu, zawsze i wszędzie. Nie jest to bynajmniej drętwa pozycja pomnikowa, w czym zasługa obydwu rozmówców. Zakroczymski jest dobrze przygotowany, nie boi się zadawać dociekliwych pytań. A profesor Strzembosz potrafi opowiadać o sobie, także np. o nietrafionej decyzji kandydowania na prezydenta RP w 1995 roku, ze swadą i humorem. Nie waha się oceniać ludzi, również tych, których uważa za szkodników, czy to w czasach PRL, czy obecnie, ale nigdy nie przekracza granicy, poza którą krytyka przekształciłaby się w rzucanie obelg. Robi wrażenie człowieka skromnego, ani nie kwapiącego się do dywagacji na tematy, na których się nie zna, ani nie epatującego swoją prawniczą mądrością przybraną - jak to często u prawników bywa - w niepohamowany słowotok. Owszem, jest jedna sfera, o której chciałabym z profesorem trochę bardziej gorąco podyskutować. Choć jest on zwolennikiem pogłębionej integracji europejskiej, uważa jednak, że regulacje obyczajowe, oparte na światopoglądzie, powinny pozostać w gestii poszczególnych państw. Zakroczymski wdaje się z nim w tej kwestii w polemikę na przykładzie konwencji antyprzemocowej, której Strzembosz jest przeciwnikiem. Profesor ucina tę dyskusję: „Nie musimy zawsze się zgadzać.” Sądzę, że podobną odpowiedź uzyskałabym poruszając inne „drażliwe” tematy. Książka powstawała między styczniem i lipcem 2017 roku. Prolog nosi tytuł Przerwana emerytura, ostatnie rozdziały nazywają się: §8 Państwo prawa w odwrocie? Rozmowa o dobrej zmianie i Polska według Prezesa. Jest jeszcze Suplement, napisany po rozmowie przeprowadzonej w lipcu 2017 roku. Z jednej strony, wydarzenia tamtych tygodni prowadzą do zaniku znaku zapytania w rozważaniach na temat intencji rządzących, o czym Adam Strzembosz mówił publicznie na wiecu przed Pałacem Prezydenckim. Z drugiej, wyraża profesor w rozmowie z Zakroczymskim nadzieję, że pokolenie jego młodego rozmówcy będzie „walczyć dalej”. Taka jest klamra spinająca ten wywiad-rzekę. A w środku życiorys interesującego człowieka, który 87 lat temu przyszedł na świat jako jeden z trojaczków i przeżył przez te lata wszystkie polskie wzloty i upadki, klęski, nadzieje i zmarnowane szanse.