Jesteśmy społecznością, która kocha książki

To jest książka, jakiej chyba żaden polski autor nie mógłby napisać, z kilku powodów. Przede wszystkim trudno nam odciąć się emocjonalnie od ziem uważanych za polskie, a poza tym chyba żaden Polak nie miałby możliwości takiego wglądu do archiwów. To nie jest łatwa książka, przede wszystkim dlatego, że nie wpisuje się w cały romantyczny obraz życia polskiej szlachty na terenach, które w 1793 i 1795 roku zostały wchłonięte przez carską Rosję. Rzadko chyba też można przeczytać o skutkach powstań, które wybuchały w Warszawie, a najstraszniej odczuwali właśnie mieszkańcy Kresów. To nie jest obraz poetycki, to nie jest obraz z książek H. Sienkiewicza, ale - mam wrażenie - nie da się bez tego podejść do tematów relacji polsko-ukraińskich z lat późniejszych, których ta książka nie obejmuje. Polecam również dlatego, że jest tu świetnie opisany, na podstawie archiwów, mechanizm burzenia jedności szlachty, metod rusyfikacji, ale jednocześnie paradoksów jakie zdarzały się w trójkącie Polacy - Ukraińcy - Rosjanie. Autor bardzo dobrze przedstawił różnice pomiędzy szlachtą rosyjską i polską, różnice wykluczające jakąkolwiek możliwość zrozumienia obu stron, a przez to wprowadzenie rozwiązań siłowych oraz urzędowe próby zmuszenia polskich mieszkańców Wołynia, Podola i Kijowszczyzny do przyjęcia norm prawnych obowiązujących w carskiej Rosji.