Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Historia Rosji Ludwika Bazylowa była bez wątpienia najlepszym kompendium wiedzy o naszych wschodnich sąsiadach, jakie mogło ukazać się w PRL. Dzisiaj niestety mocno już nieaktualna, chociaż partie dotyczące okresu późnego średniowiecza i epoki nowożytnej (do końca XVIII wieku) wciąż mogą być przydatne dla osób pasjonujących się tą tematyką. Największą zaletą prac Bazylowa jest ich przejrzysty układ i przystępny, prosty język, zrozumiały dla każdego. Dla kilku pokoleń historyków i pasjonatów była ona punktem wyjścia, doskonałym wprowadzeniem do dalszego zgłębiania tematu, do czego sam autor potrafił zainspirować. Dzisiaj mamy jednak nowsze wydania uwzględniające opróćz wyników badań z ostatnich lat, także tematy niewygodne i kontrowersyjne, które z powodów oczywistych profesor Bazylow pominął milczeniem. Dzisiaj wiemy już jak dużą rolę w procesie państwowotwórczym odegrali wikingowie, jaki wpływ na dalszy bieg dziejów miały (i mają nadal) najazdy mongolskie, wiemy jak silne były wpływy niemieckie na dworze Romanowów i jakie miało to konsekwencje, wiemy z czego wynikała taka a nie inna polityka wewnętrzna Rosji i jakie były źródła społecznego fermentu w Rosji XIX wieku. Wiemy też, że wcześniejsi autorzy (z Bazylowem włącznie) przeceniali znaczenie ruchów chłopskich i inteligenckich przed ostatnią ćwiercią wieku XIX. Pdobnych przemilczeń i niedomówień jest w niniejszej pracy mnóstwo. Mimo to należy jej się szacunek z uwagi na okoliczności w jakich powstała (cenzura w PRL),a także ze względu na wartość sentymentalną, jaką darzy nią kilka pokoleń pasjonatów historii, w tym autor niniejszej opinii.