Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Autor wybrał dla swojej monografii świetny temat, bowiem relacje rzymsko-barbarzyńskie to niewątpliwie jeden z najważniejszych problemów późnego antyku, ponadto zaś kwestia omawiana przez bardzo wielu pisarzy i poetów łacińskich IV i V w. Ze względu na bardzo dużą liczbę odniesień trzeba było dokonać selekcji odpowiednich fragmentów i myślę, że Autor wybrał je właściwie, sięgając niekiedy także do mniej znanych tekstów. Zabrakło mi natomiast pogłębionej analizy tych fragmentów. Wielokrotnie mamy wyliczenie cytatów i niewiele więcej. Wprawdzie Autor dokonał sensownego podziału tekstów według klucza chronologicznego, ale nawet w jego ramach można by wskazać na większą liczbę paralel czy też różnic. Odnoszę wrażenie, że zabrakło w bibliografii książki D. Brodki o idei Rzymu w literaturze późnoantycznej: tematyka dość bliska, bo i materiał źródłowy analogiczny, tam jednak analizy było więcej i nie miało się wrażenia pośpiechu, które u czytelnika pracy Skibińskiego jednak się pojawia. Autor wskazał na wpływ Augustyna na Orozjusza, niewątpliwie słusznie, ale takie filiacje można by też znaleźć u innych pisarzy, zwłaszcza tych z kręgu kościelnego. Liczyłem też na większą liczbę wzmianek o Persach, którzy szczególnie mnie interesują, ale w pracy omówieni zostali rzeczywiście barbarzyńcy "w Cesarstwie", a więc nie ci zewnętrzni, tak więc trudno uznać to za wadę książki. W sumie praca warta lektury, choć raczej ogólna niż szczegółowa. Tomasz Babnis