Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Odkąd wzrosło zainteresowanie tematyką kryminalną na rynku wydawniczym pojawia się nie tylko coraz więcej powieści tego gatunku, ale i wzrosła ilość książek ukazujących dawne zbrodnie. Wśród nich jedną z ciekawszych pozycji był zbiór ,,Besta znad morza” Marka Sołtysika, w której autor na podstawie dawnych czasopism odtwarzał sensacyjne przestępstwa mające miejsce w XX wieku. W podobnej formie prezentuje się książka Piotra i Karola Ryttelów zatytułowana ,,Historie kryminalne. Wiek XIX”. Publikacja jest pierwszą częścią przedstawiającą casusy kryminalne sporządzone w oparciu o różnorodne źródła. Autorzy sięgnęli zatem nie tylko do relacji gazetowych, ale korzystali również z kronik sądowych. Na ich podstawie starają się odpowiedzieć na pytania dotyczące okoliczności popełnionych przestępstw. Starają się dociekać i wgłębić w umysł sprawców, by móc dowiedzieć się jakie motywacje kierowały nimi podczas popełniania tych czynów. Ze sposobu relacji, jaką tworzą Ryttelowie można nie tylko zbudować obraz ówczesnego społeczeństwa, ale stworzyć barwny opis środowiska przestępczego, w tym sylwetek sprawców oraz najczęściej popełnianych przez nich zbrodni. Z treści źródeł, z których korzystali autorzy książki można wysnuć również interesujące informacje dotyczące częstotliwości popełniania czynów karalnych w wieku XIX. Okazuje się bowiem, że ten okres obfitował nie tylko w tzw. przestępstwa pospolite, czyli na przykład kradzieże, czy rozboje, ale był również czasem zbrodni krwawych i makabrycznych mogących wzbudzić obrzydzenie nawet we współczesnym odbiorcy. Okazuje się także, że zainteresowanie sferą przestępczości było ogromne, jeśli weźmie się pod uwagę ilość gazet informujących o popełnianych przestępstwach w specjalnie stworzonych do tego celu rubrykach. Co więcej, podczas słynnych i bulwersujących opinię publiczną spraw na salę sądową przychodziły takie tłumy, że niektórych ,,gapiów” nie wpuszczano na salę sądową z powodu przepełnienia miejsc przeznaczonych dla widowni. ,,Historie kryminalne. Wiek XIX część 1” mimo niewielkiej objętości zawiera opis aż osiemdziesięciu spraw z niemalże każdego obszaru ówczesnych zaborów. Są to bardzo różnorodne zdarzenia, które nieraz wstrząsną czytelnikiem. Część z nich stanowią przemyślane i okrutne mordy, niektóre opisy dotyczą przestępstw mniej wstrząsających, np. rabunków, a pozostałe ukazują przestępstwa popełniane przez ludzi z gminu. Dzięki reporterskiemu sposobowi opisu spraw kryminalnych czytelnik może nie tylko wkroczyć w przestępczy świat, ale i samodzielnie wyrobić sobie opinię na temat czynu popełnionego przez konkretną osobę. Niestety takie pozbawienie emocjonalnego podejścia do tematyki zbrodni działa nieco na szkodę dla odbiorcy preferującego sfabularyzowany i poruszający wrażliwego czytelnika sposób opisu zbrodni znany chociażby z powieści kryminalnych. Dystans widoczny w sposobie narracji powoduje, że opisy zbrodni wydają się raczej sprawozdaniami ze źródeł, z których korzystali autorzy niż opowieści. Ponadto każdy omawiany casus jest opisany w bardzo skrótowej formie, co może powodować pewien niedosyt u czytelnika lubiącego zagłębiać się w szczegółach. Niestety w publikacji widoczne są również błędy natury stylistycznej, które mogą znacząco utrudniać odbiór czytanych treści. Jako przykład może służyć następujący cytat: ,,Deklaracje jego są daleko idące: niech tylko opuści męża, a będzie ją utrzymywał, wykształci, rozwiedzie z mężem i poślubi.” ,,Najbardziej podejrzaną Franciszkę S. dziedzic wzywa do dworu. Przychodzi razem z ojcem, który pertraktuje z Michałem S.” (kto przychodzi z ojcem? Franciszka czy dziedzic?) Niestety w całej książce pełno jest takich stylistycznych ,,smaczków”, które co prawda mogą razić zwłaszcza purystów językowych, ale mogą również wprowadzać zamęt, budzić wiele pytań oraz sprawiać wrażenie, że książka nie była dostatecznie dobrze zredagowana lub poddana działaniom korektorów. Podsumowując, książka ,,Historie kryminalne. Wiek XIX część 1” jest zbiorem interesujących sprawozdań poświęconych zbrodniom popełnianym w wieku dziewiętnastym. To również interesujący obraz ówczesnego społeczeństwa, przestępczego środowiska oraz systemu prawnego, który był bardzo surowy wobec sprawców przestępstw. Książkę mogę polecić zwłaszcza miłośnikom tematyki kryminalnej oraz specjalistom z zakresu prawa, czy literatury. Książka Ryttelów to doskonałe uzupełnienie wiedzy dotyczącej dziewiętnastowiecznych przestępców i czynów najczęściej przez nich popełnianych.