Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nieco żmudna, ale satysfakcjonująca lektura. Konflikty pierwszej połowy XVIII stulecia niestety nie cieszą się zbytnim zainteresowaniem, a wojna o sukcesję austriacką jest w Polsce co najwyżej wspominana przy okazji zajęcia Śląska przez Prusy. Jej włoski teatr działań to już zupełna "biała plama". Napisana ponad 90 lat temu pozycja brytyjskiego historyka wojskowości wyczerpuje konflikt od strony militarnej. Mamy tu szereg manewrów, oblężeń i kilka starć w południowej Francji oraz w północnych i centralnych Włoszech, okraszonych dynastyczną rozgrywką dworów. Cieszy, że początek książki przybliża tło polityczne, w tym tak mało znane w Polsce epizody jak wojna sojuszu poczwórnego, czy działalność takich postaci, jak Elżbieta Farnese, Wiktor Amadeusz II i Karol Emanuel III. Większą część książki zajmuje jednak żmudny menuet wojny manewrowej, w którym więcej żołnierzy ginie z głodu, chłodu i chorób niż w trakcie walk. Śledzenie planów i posunięć obu stron wymaga skupienia oraz dokładnej analizy załączonych map, nie zawsze czytelnych. Warto mieć pod ręką także mapę Włoch z atlasu. Niestety trafiają się błędy w tłumaczeniu, literówki i błędy redakcyjne (np. z uporem powtarzana Padwa zamiast właściwej Pawii, na szczęście na mapie jest bez błędu). Mimo to warto przeczytać. Dlaczego? Od 1745 roku i przejęciu dowództwa przez markiza Maillebois sytuacja robi się bardziej dynamiczna i możemy śledzić wciągającą kampanię. Może jeszcze nie w napoleońskim stylu, ale o zamyśle, który 50 lat później zainspirował Bonapartego zdobywającego sławę w tych samych miejscach. Doskonałym dowodzeniem wykazali się markiz Maillebois i z drugiej strony król Karol Emanuel. Mamy tu udane współdziałanie kilku grup wojsk, aktywną obronę mimo przewagi liczebnej przeciwnika, obchodzenie pozycji nie do przełamania, sprawne działanie po liniach wewnętrznych, a także błyskotliwą ucieczkę z okrążenia. Najlepsze plany podkopywane są przez niesubordynację sojuszników i fatalne decyzje polityczne na najwyższym szczeblu. Zwycięstwo wymyka się z rąk obu stronom, a ostatecznie o rezultacie wojny decydują kampanie Maurycego Saskiego we Flandrii. Autor w przystępny sposób opisuje specyfikę działań wojennych w XVIII stuleciu. Nadrzędna rola zaopatrzenia i transportu i związana z nią kwestia twierdz tłumaczy sporo posunięć obu stron. Dostajemy także typowe smaczki z epoki - sformalizowany do granic absurdu rytuał oblężenia, bezsensowne frontalne natarcia "o honor" na górskie okopy, czy powstanie w Genui wywołane przez zbyt sadystyczną postawę jednego z austriackich oficerów. Dla wszystkich zainteresowanych wojnami czasów Ludwika XV oraz epoką napoleońską, której korzenie tkwią właśnie w konfliktach XVIII wiecznych, pozycja obowiązkowa.