Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Najbardziej wartościowe świadectwa na temat oblężenia i obrony Festung Breslau zawdzięczamy głównie... wrocławskim duchownym. Nieocenionym źródłem informacji jest "Kronika dni oblężenia" księdza Peikerta, w podobnym stylu utrzymana jest też relacja księdza Lassmanna, zresztą przez pewien okres współpracownika a nawet podwładnego autora "Kroniki". Mimo wielu oczywistych elementów wspólnych łączących obie te pozycje da się wyodrębnić zasadnicze różnice między nimi. Peikert opisywał piekło na bieżąco, by nie rzec: nomen omen - na gorąco. Lassmann natomiast spisywał swą relację post factum, korzystając z własnych wcześniejszych zapisków, posiłkując się źródłami innego autorstwa a nawet... dopuszczając się plagiatu (sic!) Dalej: Peikert próbując opisać dies irae Breslau czyni to w sposób analityczny. Wnikliwie i obiektywnie omawia np. genezę czynników, które doprowadziły do sytuacji, w jakiej znaleźli się Niemcy w początku roku 1945. Wskazuje punkty zwrotne, wysuwa konkretne oskarżenia, snuje refleksje natury moralnej, politycznej, historycznej i społecznej. U Lassmanna brak tej refleksyjnej głębi. Wręcz wydaje się on być mało zainteresowany procesem historycznym, przyczynami postępującej zagłady. Sugestywnie opisuje grozę piekła, ale nie stawia wydarzeń w szerszym kontekście. Momentami nawet wydaje się usprawiedliwiać czy tłumaczyć ciąg decyzyjny dowództwa, zwłaszcza niesławnego gen. Niehoffa, którego powojenne "wyjaśnienia" dość obszernie też cytuje. Trudno to zrozumieć, mając zwłaszcza na uwadze fakt, że ksiądz spisywał swą relację po dwudziestu z górą latach od opisywanych wydarzeń, w czasie, kiedy wiedza historyczna o nich była już dość solidnie opracowana. Niewątpliwą natomiast zaletą i wartością świadectwa Lassmanna (co odróżnia je od wspomnień Peikerta) jest fakt, że obejmuje ono także okres już po kapitulacji Twierdzy, przedstawia czas po zakończeniu działań wojennych, gdy działa już umilkły i opadł bitewny pył. Dzięki temu otrzymujemy bezcenne informacje o pierwszych dniach, godzinach a nawet minutach po wkroczeniu do miasta zdobywców. Lassmann obiektywnie i obrazowo relacjonuje postępowanie zwycięzców wobec pokonanych, przywołując zarówno akty zwykłego barbarzyństwa czy niezwykłego zbydlęcenia swołoczy z azjatyckich stepów, jak i przykłady chwalebnego postępowania żołnierzy Armii Czerwonej. W tej części zapisków Lassmanna przeczytamy także o sytuacji społeczności niemieckiej, której udało się przeżyć tę golgotę, a która musi odnaleźć się w nowej sytuacji, w morzu ruin objętym we władanie przez inną administrację państwową. Ten okres wspomnień Lassmanna kończy dopiero przymusowa deportacja, która objęła z czasem wszystkich obywateli Niemiec. Podsumowując: mimo pewnych "wybojów" świadectwo księdza Lassmanna należy zaliczyć do obowiązkowych pozycji w bibliotece każdego egzegety wiadomego tematu.