Jesteśmy społecznością, która kocha książki

"Jestem jutrem bez rodowodu"* „Kwazar” to debiutancki tomik wierszy Judyty Bednarczyk – malarki Vedic Art, autorki bajek dla dzieci, z wykształcenia filologa polskiego. Podwójne, literacko-malarskie zainteresowania poetki uwidaczniają się w tekstach, które są niezwykle plastyczne, a jednocześnie – obdarzone dużą dozą pisarskiej kreatywności. Oryginalnością mieni się już sam tytuł – „Kwazar”. Jak go rozumieć? Autorka, zgodnie z astronomicznym znaczeniem „niby-gwiazdowego obiektu”, mówi w motcie: jestem Światłem odległym i ciemnym, z kolei gwiazda na okładce przypomina nieco kwiat o płatkach – „odcinkach pamięci” różnej faktury i wzorów, za to jednakowego kształtu. Wiersze zapraszają w podróż podwójnie daleką, bo do „krainy dzieciństwa” i do wnętrza podświadomości zarazem. Pierwsze z nimi zetknięcie może mylić, wydają się bowiem wstrzeliwać w pokutujący stereotyp „poezji kobiecej” postrzeganej jako uczuciowa, sentymentalna, posługująca się zestawem „zgranych” motywów, a przez to – mniej wartościowa. To jednak tylko pozór. Wiersze Bednarczyk, owszem, emanują uczuciowością i sięgają po popularne w poezji słowa-klucze, nadają im jednak do tego stopnia własny, niepowtarzalny szlif, że mówienie o słabości czy „słabszości” jej dzieł byłoby grubym błędem. I tak, „typowo poetyckie” motywy, jak np. kwiaty, muszle, księżyc, śnieg, tracą „nieznośny ciężar powtarzalności”, roztapiając swoją substancjalność w dziwnym, oniryczno-niesamowitym niedookreśleniu: księżyc nie ma twarzy księżyc nie ma początku. („Eksterioryzacja”) czy wręcz – jak w przypadku wieloznaczności końcowego słowa w wierszu „Larwa” – w sobie nawzajem: wilgotna leżę w korycie. czekam aż stopnieje płatek. Niekiedy, wskutek „zatarcia” szczegółów, nieokreśloność ta prowadzi do czegoś, co można by określić szkicem / emocjonalnym szkieletem wiersza: w czekaniu na zmierzch jest coś pięknego („Opium”) Świadoma tego „niedopisania” poetka w innym tekście stwierdza: jest tylko obrys zazębiający się niebezpiecznie („Muszla”) Lęk przed doprecyzowaniem? A jak wypowiedzieć to, co nigdy nie powinno mieć miejsca? Pe-elka** utworu „Sekret” nazywa zło wprost: dziewczyny gwałcone przez ojców zapadają się w podłogę Artykulacja traumy pomaga pe-elce w wyrzuceniu jej poza obręb tego, co ważne tu i teraz: wziąć jeden [dziennik] wypisać się skreślić by zaszumiało Coś był Ktoś taki był, choć właściwie wcale go nie było echo z posmakiem malin („Kraciasta sukienka”) Zasygnalizowane w ostatnim dwuwierszu niezwykłe, hipnotyzujące „wsłuchanie” w przyrodę pojawia się w najbardziej nieoczekiwanych momentach / porównaniach, np. – związanych z przeżywaniem czasu świątecznego lub innych rytuałów: pies podaje opłatek z igliwia („Dziecięcy karnawał”); muchy nasłuchują lepkim zgonem miód gotuje im paschę („Wiosna”); księżyc łowi się w staw kondukt świerszczy robiony japońską metodą. („Japońska metoda”). Często jest to więź najbardziej poruszająca, pewnie dlatego, że wyrażona najprościej: nocą odwiedza mnie deszcz sprawdza wilgoć kwiatów. („Japońska metoda”); tak muszą śpiewać kruki, gdy przychodzi im umierać ze słońcem w dziobie („Parasol”). Jak widać, blisko bywa cząstkom tej, czerpiącej z rozmaitych tradycji, a złożonej zazwyczaj z dużej liczby krótkich wersów, poezji do zwięzłości i trafności haiku. Jednocześnie, odzywają się w niej echa pierwotnie mroczne, nawet miłosne wyznania maskują przenikanie się rejonów Erosa i Tanatosa, jak w wierszu „Odchodzisz”: zapomniałam wziąć oddech od ciebie Mesmeryczne misterium będzie kultywowane – jak to ujmuje w „Homonimie” Bednarczyk – niby "dobrze skrojona twarz": dopóki śmierć daje we mnie oznaki życia. Bo chociaż autorka przyznaje: "najbardziej bolą mnie kwiaty", to przecież słowa ostatniego wiersza brzmią: kwiat przechowuje siłę tożsamość słodką i niewinną. * Tytuł recenzji i cytaty pochodzą z tomiku „Kwazar”; ** pe-elka – żeńska forma skrótu od „podmiotu lirycznego”.