Jesteśmy społecznością, która kocha książki

„Limits – Styknie” to niezwykła książka – dwujęzyczne wydanie opowiadań Tomasza Kamuselli, które autor napisał po angielsku, a na śląski przetłumaczył Marcin Melon. Dla mnie ich lektura była interesującym doświadczeniem, bo wymyśliłam sobie, że ja je przeczytam po śląsku. Przy czym mój kontakt z tym językiem to kilka obejrzanych kabaretowych występów Joanny Bartel. No ale jak polskim biegle się posługuję, niemiecki znam, to co? Po śląsku nie dam rady czytać? No i tak, przeczytałam te opowiadania po śląsku, a jakże. Tylko, że to angielska wersja była tą, którą w 100% zrozumiałam… Czyż to nie jest zadziwiający paradoks, że jednakowoż prościej czytało mi się w naprawdę obcym języku, niż w ślōnskŏ gŏdka, która jest uznawana za dialekt języka polskiego? Początki wcale ciężkie nie były, czytanie szło całkiem dobrze (wszystko gro i buczy),ale im dalej w las tym więcej grud. Przy czym szrajbować, gibać, pedzieć to było nic, to sobie mogłam wytuplikować. Ja się wywaliłam na zouwizou! Dopiero jak sobie na głos przeczytałam to słowo, to mi się swojskie sowieso (niem.: tak czy siak) z tego zrobiło. [Na marginesie muszę przyznać, że mój mózg nie przestaje mnie zadziwiać. Jestem osobą, która jeśli się nie pilnuje, uparcie zamiast kwarc pisze kwarz, szkoła i szlachta bardzo często dostają ode mnie w prezencie ch – schkoła i schlachta, i naprawdę tych moich błędów nie widzę!!!!! A zouwizou rozwaliło mi system!] Ale to była kropla, która przepełniła czarę goryczy (goryczy spowodowanej moją nieudolnością w rozumieniu pisanego śląskiego) i zaczęłam czytać akapitami – po śląsku, po angielsku. Poszło znacznie płynniej. Choć muszę przyznać, że śląski wymagał ode mnie ogromnej koncentracji i chyba za bardzo skupiałam się na tym, by rozumieć każde słowo. Jeśli chodzi o stronę merytoryczną publikacji…Tomasz Kamusella stworzył opowiadania o dość ciężkim, przygnębiającym klimacie. Z jednej strony utwory są do siebie bardzo podobne, głównie ze względu na ogólną wymowę, z drugiej strony – cechuje je naprawdę duża różnorodność. Niby za każdym razem mamy bohatera mocno tkwiącego w opresyjnym systemie, który z tym systemem się zderza, ale forma tych zderzeń, egzotyka miejsc akcji i uwypuklanie różnych aspektów charakterologicznych sprawiają, że nie można powiedzieć, że mamy do czynienia z kalką. Autor wykorzystuje fakty historyczne, nadając im niezwykły koloryt. Ma również duże poczucie humoru, choć często wykorzystuje je, by podkreślić absurdalność opisywanych sytuacji. Kamusella potrafi bezbłędnie grać na emocjach – zakończenia „Paniczka i kapelōnek” („Lady of the Hous”) i “Lagramyncki ôbsztalunek” ( “Terms of Commerce”) sprawiły, że miałam łzy w oczach. Ale do płaczu doprowadziło mnie jednak opowiadanie „Na drugi dziyń” („The Day After”) – czytałam w poczekalni dworca i nie mogłam w głos się śmiać, więc chociaż łzy poszły z tłumionego chichotu. Kto by pomyślał, że czytanie „Nature” może być tak niebezpieczne?! „Limits – Stykanie” to naprawdę ciekawa publikacja. I tematycznie, i technicznie. Warto po nią sięgnąć, bo język śląski ma wiele do pokazania. Przyznam, że zakochałam się w słowie „żywobycie” – jakoś tak dużo więcej w nim życia.