Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Nie jest łatwo obecnie natrafić zarazem na tak intrygujący, jak i niezagospodarowany przesadnie temat. Udział Polaków w światowych gorączkach złota wydaje się idealnym przykładem takiej synergii. Wydawnictwo Poznańskie potwierdza natomiast swoje wsparcie dla projektów, które w sposób nieszablonowy filtrują naszą historię. Na początku jest zgrabne wprowadzenie zawierające krótką historię pozyskiwania złotego kruszcu. Od starożytnego Egiptu, przez kopalnie króla Salomona, eksploatację mitycznej rzeki Paktolos, aż po kolonialne konsekwencje w Afryce Zachodniej i Ameryce Południowej. Dalej płynne przejście do meritum, które stanowią już XIX-wieczne, światowe boomy wydobywcze z udziałem Polaków. I tu zaczynają się schody... Mateusz Będkowski, absolwent UW, rocznik 1987, pisarz zafascynowany losami polskich podróżników, popełnia bowiem w moim mniemaniu przynajmniej kilka drobnych błędów. Największy z nich stanowią schematyczne i często bezbarwne opisy działalności bohaterów książki w kontekście tematu przewodniego. Przy świetnie naświetlonej sytuacji historycznej i geopolitycznej, działalność polskich poszukiwaczy złota jawi się tu jako mało konkretna, płytka i nieciekawa lub niedostatecznie zbadana. W tej gestii nieco lepiej jest dopiero w rozdziałach australijskich, choć na dobrą sprawę bez porównania mocniej przykuwają uwagę biograficzne wątki niezwiązane bezpośrednio z wydobyciem. Po wtóre autora gubi czasem akademicka maniera. Przez typowe dla takiej literatury wtrącenia, uporczywie przypomina czytelnikowi, że jest to nade wszystko praca naukowa. Tym bardziej mierzi wreszcie spora liczba powtórzeń i stylistycznych uchybień, na które korekta miała prawo i obowiązek zwrócić uwagę. Dotyczy to zwłaszcza pisanego jakby mniej wprawnym piórem rozdziału syberyjskiego. Trochę się tego nazbierało. Trzeba docenić jednak pracę na trudnym i mocno wybrakowanym materiale źródłowym, który stanowiły przede wszystkim archiwalne artykuły, książki i pamiętniki podróżników oraz późniejsze opracowania dotyczące polskich emigrantów. Będkowski wykonał sporo syntetycznej roboty, z której czerpał, myślę, niemało frajdy. Jednocześnie nie zdecydował się na zamieszczenie informacji niepewnych bądź uczciwie uprzedził o niepotwierdzonych domniemaniach. Udało mu się w procesie badawczym odkurzyć sporo zapomnianych biografii i nieznanych historii, które umiejętnie wkleił w bardziej spektakularne, faktograficzne tło. Dodatkowe słowa uznania za przekrojowy charakter tekstu i unikalność tematu.