Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Odkładałam tą książkę "na później", aż pewnego dnia wyciągnęłam ją ze stosu "oczekujących" na przeczytanie i pochłonęła mnie bez reszty. Autorka specjalizuje się w literaturze i historii Rosji, co było widać w snuciu życiorysów żon wybitnych pisarzy i poetów rosyjskich. Dobrze udokumentowana, ciekawie napisana i przetłumaczona, była dla mnie przyjemnością i odskocznią do innych czasów i okoliczności. Wybrane kobiety do "Żon" to barwne i nadzwyczajne pod wieloma względami wybranki największych tuzów literatury rosyjskiej. Już samo czytanie było dla mnie pasjonujące a ich historie jeszcze to potęgowały. Jednakże lektura tej książki to nie tylko opowieść o żonach, pisarzach i ich wspólnego tworzenia. To nie tylko opis zmagań z tworzeniem, możliwością wydawania, publikowania i wystawiania. To też pokaz szeregu ludzkich przeszkód wewnętrznych i zewnętrznych. Sami pisarze zmagali się ze swoimi przywarami, chorobami, nawykami, nieudolnością w radzeniu sobie z dniem codziennym w czym wspierały ich partnerki.. To także pokaz ich zmagań z cenzurą i opresyjnym państwem oraz wysiłkami żon o wiele bardziej efektywnymi niż samych twórców. To wreszcie wyprawa w głąb Rosji, pokazanie jej różnych zakątków, przypomnienie historii tego kraju i przeżyć jego mieszkańców. Tak więc jest tło, postaci pierwszoplanowe i rozliczne grono z drugiego planu. Opowieść utkana gęsto, wartko, spójnie i ciekawie. Co charakterystyczne dla żon lub towarzyszek pisarzy rosyjskich, były one wspierające, ciche i zapatrzone w swoich mistrzów. "Kobiety orkiestry", wykształcone, znające języki, najczęściej świetnie zorganizowane,często przebojowe, bardziej "ustosunkowane" ze światkiem towarzyskim lub mające większe możliwości i przebojowość w torowaniu drogi małżonkom do kariery, albo chociaż do pokazania ich twórczości szerszej publiczności niż oni sami. To kobiety niezłomne, usuwające przeszkody, niedogodności, ciężary te psychiczne, emocjonalne i fizyczne sprzed nóg wielkich twórców. To kobiety współdzielące ich los, współcierpiące, poświęcające wszystko dla mężów. To niesamowite gospodynie, matki, które czasami cierpiały biedę albo prześladowanie, bo były żonami słynnych, ale prześladowanych twórców literatury pięknej. Alexandra Popoff skupiła się na sześciu żonach i ich losach: Annie Dostojewskiej, Zofii Tołstoj, Nadieżdzie Mendelsztam, Verze Nabokov, Jelenie Bułhakow i Natali Sołżenicyn. Każda z nich była dla mnie bohaterską, cierpliwą, wspierającą i bez reszty poświęcającą się mężowi kobietą. Na ich barkach spoczywał nawał roboty wokół tworzenia męża pisarza. To one były stenografkami, korektorkami, redaktorkami, wydawczyniami, PR-owczyniami, dystrybutorkami, archiwistkami. Ich zakres prac był ogromny, a przy tym miały jeszcze pod opieką dzieci, czasami kilkoro. Niemniej zawsze najważniejszy w rodzinie był mąż i jego twórczość, choć często musiały znosić ich humory, lęki, nawyki, nałogi to i tak kiedy były też rzeczniczkami, to zawsze trzymały się z tyłu, dbając nade wszystko o interesy i dobre imię męża. Ich związki były różne, niektóre z nich były młodsze o kilka inne o kilkanaście lat od mężów. Niektóre porzucały swoich partnerów, aby związać się z pisarzami, a niektórzy dla nich porzucali swoje żony. Niektóre wiążąc się z nimi zmieniały swoje życie na mniej komfortowe lub wręcz ubogie. Nie baczyły na nic, bo kochały albo wręcz wielbiły swoich idoli. Z dzisiejszej perspektywy można by rzec wzory poświęcenia i oddania. Mężowie kochali swoje wybranki, niemniej mieli swoje przywary. Niektórzy nie omieszkali zrobić "skoku w bok". Dostojewski przegrywał mnóstwo pieniędzy, czasami ostatnie, w ruletkę, wciągając swoją rodzinę w nędzę. Czasami, tak jak Mandelsztam, byli na najwyższym cenzurowanym i musieli uciekać z miejsca na miejsce, żyjąc przy tym w skrajnej nędzy. Czasami jednak zmieniali się dla nich pozytywnie, np. Dostojewski w pewnym momencie porzucił hazard. Niektórzy jak np. Bułhakow i Mendelsztam trzymali się psychicznie tylko dzięki swoim żonom. Nabokov zrobił wszystko, żeby uciec z rozsypującej się Rosji z rodziną. Jedynym, który odwrócił się od swojej partnerki był wielki Lew Tołstoj, dla mnie mężczyzna, który miotał się często pomiędzy przeciwieństwami, niekonsekwentny, wymagający poświęceń od innych a sam wygodny. Zrzuciwszy na żonę wszystkie obowiązki zarzucił jej, że poświęca się dla rzeczy materialnych zamiast oddać się pracy u podstaw i jego twórczości. Tak jak pełne żaru są jego powieści, tak i jego życie prywatne było płomienne i spalające najbliższych. Książka przesycona osobowościami i osobistościami, fascynującymi, zdolnymi kobietami, pełnymi pasji i oddania twórczości swoich wybitnych małżonków. W mojej opinii autorce udało się pokazać jaki ogrom pracy w twórczość mężów wkładały ich żony, to one porządkowały dzieła, sczytywały, dopowiadały, wstawiały istotne fakty, wreszcie oddawały do druku. Często to one pokazywały światu możliwości swoich partnerów. Stwarzały im miejsce do tworzenia, taszczyły za nimi walizki, zbierały kolce spod nóg były oparciem, podnóżkiem, a przede wszystkim piórem, maszyną do pisania i tym wszystkim co wybitnemu twórcy było potrzebne. Były też ich muzami lub inspiracjami. Pomagały jak umiały, mogły i chciały, aby tylko zadbać o swoich wybitnych małżonków. Choć to jedynie skrót z życia wybranych małżonek pokazany był dla mnie barwnie, bogato, spójnie i chronologicznie. Pisarka starała się pokazać jak istotną rolę odegrały żony wyjątkowych twórców literatury w ich twórczości i w mojej opinii udało jej się to w pełni.