Jesteśmy społecznością, która kocha książki

Na początku książki autor nieco wbrew tytułowi cofa się do XVI wieku. Opisuje próbę Bony co do otrzymania ziem włoskich – Bari i Rossano, fałszowaniu jej testamentu, czy późniejszych próbach odzyskania przez Rzeczpospolitą spadków po Bonie (Sumy neapolitańskie). Autor pochylił się nad ciekawymi negocjacjami hiszpańsko-polskimi. Gdyby te bardzo ambitne zamierzenia i plany tych państw przekuć w prawdziwe działanie, być może znacznie zmieniłoby to historię państw nadbałtyckich i przebieg II połowy wojny trzydziestoletniej. Dość powiedzieć, że Hiszpania planowała przejęcie flotą kontroli nad Bałtykiem poprzez zajęcie portów cieśniny sundzkiej. Co dawałoby kontrolę nad całym handlem z basenem morza bałtyckiego i uderzyłoby w handel i ekonomię Zjednoczonych Prowincji. Osłabiłoby przy okazji inne państwa protestanckie czyli Anglię, Danię i Szwecję. Z drugiej strony Zygmunt III Waza był zainteresowany odbiciem swej ojczystej Szwecji. Desant do Skandynawii ułatwiłoby zdobycie ww portów. Plan bardzo ambitny, ale bliski możliwej realizacji, gdy cesarz Ferdynand II Habsburg, w trzecim dziesięcioleciu XVII wieku, zbliżał się do wybrzeży Bałtyku (podbój palatynatu, udana wojna z królem duńskim). Niestety mniej więcej ok. roku 1627, Hiszpanie coraz bardziej orientowali się w możliwościach Zygmunta (że był władcą dużo bardziej skrępowanym w swych decyzjach i możliwościach finansowania wojen, niż królowie iberyjscy),cesarz wolał po prostu przedłużenia wojny polsko-szwedzkiej, a na Habsburgów spadały kolejne problemy – Francja wywołuje konflikt w Italii, Niderlandy dają coraz silniejszy odpór. Hiszpanie boją się zmniejszyć swą flotę dunkierską, która mocno gnębiła handel i rybołówstwo holenderskie na morzu północnym. Słynny wódz cesarski Wallenstein też zaczął lawirować, by zyskać ziemie i tytuły od Hiszpanii, za teoretyczną pomoc przeciwko Niderlandom. Swoje zdziałało również kunktatorstwo miast hanzy, które faworyzowały raczej państwa protestanckie. Dość krótkowzroczny, albo nie do końca wyjaśniony, wydaje się zatem opór, przeciwko pierwotnym planom hiszpańsko-polskim, Ferdynanda II, który poświęcając pewnie nie tak wiele mógł przenieść wojnę przeciwko Szwecji na ich ziemie i jeszcze bardziej oddalić interwencję szwedzką w Rzeszy. Być może skończyło by się to jeszcze gorzej dla Rzeczpospolitej, niż w rzeczywistości, ale można sobie podywagować „co by było gdyby”. Optymizmem nie napawa nie najlepszy przebieg wojny przeciwko Szwecji w Kurlandii, Inflantach i Prusach. Skończyło się to wszystko marnie, czyli oddaniem małej floty polskiej przez Zygmunta, pod kuratelę cesarską do Wismaru. Próby jej odzyskania czy uzyskania rekompensaty nie udały się. W większości wcześniejszych opracowań, było to przedstawione jako bardzo słaby ruch Zygmunta III i jego poważna porażka. Jak dowodzi autor, biorąc w obronę Zygmunta III, do takich działań, był zmuszony okolicznościami. Skowron ciekawie przedstawia aktywność strony polskiej w „planach bałtyckich”. Podoba mi się również argumentacja, którą przytacza autor co do konieczności zawarcia rozejmu ze Szwecją w roku 1629. Gdzie wg niego za koniecznością wstrzymania wojny nie stał w pierwszej kolejności opór sejmu i magnatów, ale wyczerpanie się możliwości habsburskiej pomocy dla Rzeczpospolitej. Swoje zrobiły też groźby Francji, czyli straszenie Turkiem czy Moskwą – tutaj więcej w lekturze uzupełniającej czyli u Pana Serwańskiego „Francja wobec Polskie w dobie wojny trzydziestoletniej 1618-1648”. Książka Skowrona świetnie pokazuje, że plany i negocjacje potrafią być czasem dużo barwniejsze, niż to co z nich zostaje w rzeczywistości. Polecam książkę, zwłaszcza tym, którzy nie słyszeli o planach bałtyckich, z czasów wojny trzydziestoletniej, czy zaplecza negocjacyjnego wojny polsko-szwedzkiej w latach 1626-29.