rozwiń zwiń

Podsumowanie rynku książki 2013

Monika Długa Monika Długa
12.01.2014

Rok 2013 nie zaczął się dobrze dla polskiego rynku książki. Raport Biblioteki Narodowej jasno stawiał sprawę -  czytelnictwo w naszym kraju z diaboliczną systematycznością spada, a odsetek osób, które w ogóle nie miały żadnego, ale to żadnego kontaktu z książką sięgnął przerażającej wartości 39%! Wydawać by się mogło, że hiobowe wieści w roku 2013 nadciągały naprawdę zewsząd. W jesiennym raporcie GUS „Kultura w 2012 roku”, który zawierał wyniki badań informujące o tym, ile procent naszego budżetu wydajemy na szeroko pojętą kulturę, książka znalazła się na ostatnim miejscu. Zatem jaki był naprawdę ten rok 2013 dla polskiego rynku książki? Czyżby na tyle tragiczny, że wkrótce grozi Polakom wtórny analfabetyzm a wydawcy warto, aby pomyśleli o zmianie branży? Ależ nie! Bo i owszem nakłady wydawanych książek zmalały, ale za to wzrosła liczba wydawanych tytułów. Liczne targi książki, imprezy czytelnicze, wrzawa i gorące dyskusje wokół nagród literackich, świadczą o tym, że „kultura książki” ma się całkiem dobrze w kraju nad Wisłą. A może ilość przekuliśmy w jakość, a raport Biblioteki Narodowej obudził drzemiącą w Polakach od pokoleń przekorę? Mimo wielu niewiadomych i pytań jedno pozostaje pewne – to był dobry rok dla polskiego rynku książki, dobry rok dla czytelnictwa. Tli się zatem nadzieja na wyjście z impasu.

Podsumowanie rynku książki 2013

Książki 2013 roku

Pośród naprawdę znakomitych tytułów, które ukazały się w 2013 trudno wymienić wszystkie. W roku ubiegłym wydane zostały dwie niezwykłe i arcyciekawe biografie pióra Mariusza Urbanka Tuwim. Wylękniony bluźnierca (rok 2013 został przez polski Sejm ogłoszony Rokiem Tuwima) oraz Brzechwa nie dla dzieci, które przedstawiają sylwetki bodaj najwybitniejszych polskich poetów XX wieku. W ubiegłym roku szczodrze potraktował swoich czytelników także Jerzy Pilch publikując aż dwa świetne tytuły: Wiele demonów oraz Drugi dziennik. Nie mniej hojny okazał się Filip Springer, który również pokusił się o sprezentowanie odbiorcom dwóch „architektonicznych”  wydawnictw Wanna z kolumnadą oraz Zaczyn. O Zofii i Oskarze Hansenach.


W reportażu i literaturze non-fiction bez wątpienia królowali pisarze spod znaku Czarnego. Chociażby wspomnieć przenikliwy i rozliczeniowy tekst Wojciecha Tochmana Eli, Eli obnażający kulisy przemysłu turystycznego. Dalej Angelika Kuźniak ze swoją Papuszą, Maciej Wasielewski z książką Jutro przypłynie królowa, Małgorzata Rejmer i jej Bukareszt (Bukareszt. Kurz i krew), Andrzej Stasiuk Nie ma ekspresów przy żółtych drogach czy Beata Chomątowska, znana wcześniej czytelnikowi z doskonałej książki „Stacja Muranów”, powracająca w wielkim stylu z wydawnictwem Prawdziwych przyjaciół poznaje się w Bredzie.

A przecież pisarze z kręgu literatury pięknej także nie zasypiali gruszek w popiele. Nowa wybitna powieść Wiesława Myśliwskiego Ostatnie rozdanie, której autor kolejny raz okazał się być prawowitym właścicielem dwóch statuetek Literackiej Nagrody Nike, czy dzieło Eustachego Rylskiego Obok Julii. Dwa ważne i wybitne dzieła. No i warta szczególnej uwagi powieść Ignacego Karpowicza ości. Lecz książką, na którą wszyscy w ubiegłym roku czekali z wielką niecierpliwością był tajny dziennik Witolda Gombrowicza Kronos – to była wielka premiera i, jak się wkrótce okazało, wielki zawód. Swoich wiernych fanów nie zawiódł za to mistrz fantastyki Andrzej Sapkowski, publikując nową część przygód Geralta z Rivii Sezon burz. Zaprawdę, nie sposób wymienić wszystkich tytułów. A przecież jeszcze znakomity Jo Nesbo i jego Harry Hole w nowej powieści Policja, Safari mrocznej gwiazdy Paula Theroux, kilka książek Alice Munro, Wyznaję Jaume Cabré… Tak. Zdecydowanie ten rok rozpieszczał czytelników!

Nagrody Literackie 2013

Najważniejsze nagrody literackie roku 2013 trafiły do rąk kobiet. Literacką Nagrodę Nike otrzymała Joanna Bator za znakomitą książkę Ciemno, prawie noc. Literacką Nagrodę Europy Środkowej Angelus otrzymała ukraińska pisarka Oksana Zabużko za Muzeum porzuconych sekretów. Nagroda Literacka Gdynia przypadła Zycie Oryszyn (proza), Adamowi Lipszycowi (esej) oraz Jackowi Łukasiewiczowi (nagroda osobna). Po raz drugi, wśród grona kandydatów znalazł się poeta Andrzej Sosnowski.

Przyznawaną po raz pierwszy Nagrodę im. Wisławy Szymborskiej otrzymali ex aequo: Krystyna Dąbrowska za tomik poezji Białe krzesła (autorka otrzymała także tegoroczną Nagrodę Kościelskich) oraz Łukasz Jarosz za publikację Pełna krew. Podczas trwającego w październiku wrocławskiego Międzynarodowego Festiwalu Kryminału przyznana została Nagroda Wielkiego Kalibru a otrzymała ją Marta Guzowska za powieść Ofiara Polikseny.

W Wielkiej Brytanii natomiast wielkim zaskoczeniem była tegoroczna prestiżowa „The Man Booker Prize” (popularny Booker), bowiem trafiła do niespełna 28-letnia pisarki  Eleanor Catton za książkę The Luminaries (w Polsce książka ukaże się w przekładzie Macieja Świerkockiego nakładem Wydawnictwa Literackiego jesienią 2014 roku). Natomiast Pulitzera, którego w tym roku przyznano po raz 97, otrzymał Adam Johnson za powieść Syn zarządcy sierocińca, której akcja dzieje się w Korei Północnej. Najważniejsze literackie wyróżnienie Francji - Nagrodę Goncourtów otrzymał pisarz i scenarzysta Pierre Lemaitre za książkę „Au revoir la-haut”. Na początku października poznaliśmy też nazwisko laureatki tegorocznej literackiej nagrody Nobla - za "mistrzostwo współczesnego opowiadania" otrzymała ją kanadyjska pisarka Alice Munro.

Najważniejsze wydarzenia 2013

Kluczowymi wydarzeniami na polskim rynku wydawniczym są bez wątpienia targi książki. Te krakowskie już na stałe wpisały się w kalendarz corocznych imprez i stanowią najważniejszą tego typu imprezę w Polsce. Targom towarzyszyło mnóstwo pomniejszych działań  (m. in. maraton czytania poezji Juliana Tuwima) i spotkań autorskich - podczas tegorocznych można było zdobyć autograf m.in. Marka Krajewskiego, Szczepana Twardocha, czy… Roberta Lewandowskiego. Podczas Targów ogłoszony został też Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014-2020, który zaprezentował  Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski, a którego głównym celem jest rozpowszechnianie czytelnictwa w Polsce. Budżet programu ma wynieść miliard złotych. W Krakowie w tym roku odbył się też Festiwal Conrada oraz 3. edycja Festiwalu im. Czesława Miłosza. W Katowicach natomiast odbyły się dwie duże imprezy: Targi Książki oraz Festiwal „Miasto w budowie”. Inne ważne targi to majowe 4. Warszawskie Targi Książki, podczas których poznaliśmy nominowanych do Nagrody Literackiej Gdynia i Nagrody Literackiej Nike. W Warszawie poznaliśmy też laureata Nagrody Literackiej im. Ryszarda Kapuścińskiego Eda Vulliamy autora książki Ameksyka. Wojna wzdłuż granicy. Także w Warszawie, po raz pierwszy, odbył się Big Book Festival – jedyny w Polsce festiwal współtworzony przez czytelników. We Wrocławiu również sporo się działo. Wspomnieć tylko o 22. Wrocławskich Targach Dobrych Książek, o Bruno Schulz Festiwal - międzynarodowym festiwalu sztuki i literatury czy o Europejskim Porcie Literackim. Natomiast Łódź zaproponowała czytelnikom i wydawcom imprezę VII Festiwal Puls Literatury. Poznań natomiast miał do zaproponowania: organizowany po raz 6. „Poznań Poetów”, Festiwal Fantastyki Pyrkon, II edycję Festiwalu ROOKIE (książka artystyczna) czy w końcu festiwal komiksu Ligatura. W wakacje natomiast mieliśmy szansę uczestniczyć w festiwalu Literacki Sopot 2013, którego tegoroczna edycja poświęcona została książce dla dzieci i powieści kryminalnej. Latem ruszyła także akcja TVN24 „Zaczytane wakacje”. To oczywiście nie wszystkie imprezy czytelnicze, które miały miejsce w tym roku w Polsce. Ich liczba i jakość bardzo cieszy. Cieszy również fakt, że większość z nich odbyła się pod patronatem naszego serwisu.

Polski rynek wydawniczy 2013

Na rynku wydawniczym w roku 2013 pojawiły się dwa nowe wydawnictwa. Pierwsze z nich to gdańskie wydawnictwo Wiatr od morza, które stanowi autorski projekt Michała Alenowicza. Pierwszą książką wydaną przez tę oficynę była powieści Dostatek Michaela Crummeya. Drugie natomiast to wydawnictwo Akurat, powstałe jako imprint wydawnictwa MUZA SA. Nowy podmiot będzie zajmował się wydawaniem literatury lżejszego kalibru tj. szeroko rozumianej literatury popularnej. „Akurat” zadebiutowało wydaniem thrillera erotycznego Ilony Felicjańskiej Wszystkie odcienie czerni.  W pierwszych dniach roku 2013 roku świat obiegła wiadomość, że trzy ważne oficyny wydawnicze: W.A.B., Wilga, Buchmann połączone zostały w Grupę Wydawniczą Foksal Sp. z o. o. Wiele też się działo w związku z wydawnictwem Świat Książki. Z polskiego rynku wycofała się niemiecka  grupa wydawnicza Verlagsgruppe Weltbild, która do tej pory była właścicielem oficyny. Koniec końców okazało się, że Świat Książki kupiło wrocławskie wydawnictwo Bukowy Las. Natomiast sklep internetowy weltbild.pl został kupiony przez Azymut, będący częścią Grupy PWN, a sieć 33 księgarń została przejęta przez firmę Dressler. Na rynku pojawiła się też znakomita seria wydawnictwa Officyna „Twarze kontrkultury”, w której ukazały się już dwa tytuły: Lata sześćdziesiąte Jenny Diski oraz Wspomnienia bitniczki Diane di Prima. Natomiast Czarne planuje nową serię „biografie”.

Pożegnania

Niestety, w tym roku odeszły trzy wyjątkowe postaci polskiej kultury: Sławomir Mrożek, Joanna Chmielewska i Edmund Nizurski. W połowie listopada odeszła też laureatka Nagrody Nobla z 2007 roku Doris Lessing.

2013 świętem i karnawałem literatury?

2013 rok był dla polskiego rynku wydawniczego i dla czytelników nieustannym świętem i karnawałem książki. Naprawdę wiele się działo – trudno zliczyć i wymienić wszystkie wydarzenia i naprawdę dobre teksty wydane w ubiegłym roku. Bo choć szczyt listy najchętniej czytanych książek w Polsce przez długi czas okupowała powieść Pięćdziesiąt twarzy Greya (w kategorii: literatura piękna!), to i tak cieszy czytanie jako takie, czytanie w ogóle. Wbrew przyjętej opinii, że mało kto dziś sięga po literaturę. Trzymajmy zatem kciuki za program ministra Zdrojewskiego i dzielmy się wspólnie radością, jaką jest obcowanie z książką na festiwalach, imprezach i oczywiście na lubimyczytać.pl! A przyszły rok zapowiada się równie literacko-smakowicie. Z niecierpliwością czekam na Antologię 100/XX pod redakcją Mariusza Szczygła. 


komentarze [17]

Sortuj:
Niezalogowany
Aby napisać wiadomość zaloguj się
Aurum 14.01.2014 13:11
Czytelniczka

bromba: ani słowa o rynku książki dziecięcej: o nagrodzonych książkach, nowych oficynach, bestsellerach, debiutach i pozycjach przełomowych...
Smutne i symptomatyczne :(((


Bardzo trafne spostrzeżenie. Jest tyle dobrych wydawnictw dla dzieci, np. Dwie Siostry, Eneduerabe, Zakamarki etc.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Tusitala 13.01.2014 14:45
Czytelnik

ani słowa o książkach dla młodego odbiorcy, a bez czytelnictwa małych nie będzie czytelnictwa dużych. zapraszam na www.ibby.pl

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
bromba 12.01.2014 23:10
Bibliotekarka

ani słowa o rynku książki dziecięcej: o nagrodzonych książkach, nowych oficynach, bestsellerach, debiutach i pozycjach przełomowych...

Smutne i symptomatyczne :(((

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Figunia33 12.01.2014 22:40
Bibliotekarka

"Na rynku wydawniczym w roku 2013 pojawiły się dwa nowe wydawnictwa."

Zapewniam Panią, że więcej...

"Drugie natomiast to wydawnictwo Akurat, powstałe jako imprint wydawnictwa MUZA SA."

Chyba Pani żartuje. Jeśli mielibyśmy traktować wszystkie imprinty jako nowe wydawnictwa to ta lista jeszcze bardziej nam się wydłuży.

Sama Grupa Wydawnicza Foksal, o której Pani raczyła...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
konto usunięte
12.01.2014 22:11
Czytelnik

Użytkownik wypowiedzi usunął konto

Mateusz Cioch 12.01.2014 22:04
Czytelnik

Chyba nie myślisz, że widziałem coś straszniejszego niż wiadomość o odsetku nieczytających? Moja poprzednia wypowiedź to był niesmaczny żart po prostu.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
Mikkjal 12.01.2014 20:55
Czytelnik

Mateusz: Chyba strasznych rzeczy nie widzieliście.

Opowiedz mi o tych strasznych rzeczach, które widziałeś.

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post
MariaF 12.01.2014 19:28
Czytelnik

"odsetek osób, które w ogóle nie miały żadnego, ale to żadnego kontaktu z książką sięgnął przerażającej wartości 39%!"
to jest straszne :(
Tak to jest straszne !!! Zgadzam się z Tobą
Może ktoś wie ile tytułów - wszystkich ukazało się w tym roku na rynku wydawniczym, wyjmując z niego podręczniki, poradniki i książki celebrytów??? Ile z tych tytułów trafiło do rąk...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej
konto usunięte
12.01.2014 19:26
Czytelnik

Użytkownik wypowiedzi usunął konto

Anna 12.01.2014 18:32
Czytelnik

"W jesiennym raporcie GUS „Kultura w 2012 roku”, który zawierał wyniki badań informujące o tym, ile procent naszego budżetu wydajemy na szeroko pojętą kulturę, książka znalazła się na ostatnim miejscu."

Ilość zakupowanych książek nie jest wyznacznikiem stanu czytelnictwa. Wiele osób lubi czytać i posiadać książki, ale jeśli przeciętna pozycja kosztuje 40-50zł, to kogo na...

Czytelnicy oznaczyli ten post jako spam Zobacz ten post więcej