Powieść historyczna osnuta wokół losów Bronisława Piłsudskiego, starszego brata Józefa, etnografa, zesłańca na wschodnie rubieże rosyjskiego imperium (za udział w zamachu na życie cara Aleksandra III), który u schyłku XIX wieku przenika do tubylczej społeczności Ajnów – najbardziej tajemniczego narodu świata (językowo i antropologicznie odmiennego od Japończyków i Rosjan) – i staje się jednym z nich.

Na początku w listach do rodziny Bronisław pisze o zesłaniu „u nich”, z czasem zaczyna pisać „u nas” i wiąże się z ajnuską kobietą. Gdy pojawia się możliwość powrotu na Zachód, on próbuje przedostać się jeszcze głębiej na niezrozumiały, niesamowity Wschód.

Tymczasem tropem Bronisława wyrusza z Petersburga inny niegdysiejszy katorżnik, Wacław Sieroszewski, pisarz i etnograf, badacz Syberii, który w historii Piłsudskiego widzi własny niezrealizowany los. Ich życiorysy przecinają się na przestrzeni kolejnych lat, plączą w wojennych i miłosnych zrywach, by wreszcie oświetlić tę część polskiej historii, której symbolem jest nie Józef Piłsudski, lecz jego brat – Akan – „nietypowy biały”, „król Ajnów”, społecznik i bohater, który walczy o zachowanie kultury Ajnów.

Bronisław Piłsudski nie był cieniem brata, choć można ulec pokusie spojrzenia na to, co robił i jak myślał, jak na swoisty rewers życiorysu Józefa. Obaj niepokorni, urodzeni przywódcy, gotowi na poświęcenie dla najważniejszej idei. Ale dla Bronisława sprawa małych, skazanych na wymarcie narodów była ważniejsza niż idea budowy narodowych państw. Imperializm go brzydził – zbyt dobrze wiedział, jaką cenę płaci się za sny o potędze. Myślenie o nim jako o starszym bracie Marszałka byłoby głęboką niesprawiedliwością. Bronisław Piłsudski ze swoim niezwykłym, nieromantycznym losem zasługuje na własne miejsce w zbiorowej pamięci.

Paweł Goźliński połączył niezwykle ciekawe fakty historyczne i biograficzne z
brawurową formą literacką. Oryginalne i podniecające!
Małgorzata Szejnert

Nazywał się Piłsudski. Bronisław Piłsudski. Uczynił tyle dla obcych, co jego brat Józef dla
swoich. Paweł Goźliński napisał o nim poruszającą, gorącą powieść, w której archiwa
rozpalają wyobraźnię, a wyobraźnia służy archiwom. Po tej książce Piłsudscy już zawsze
będą razem, jak dwie strony tego samego, jak dwa oblicza Polski.

Marek Bieńczyk

Powieść Pawła Goźlińskiego, nad którą objęliśmy patronat, ukaże się już 2 października 2019 roku. Poniżej publikujemy przedpremierowy fragment książki „Akan. Powieść o Bronisławie Piłsudskim”.

Akan. Powieść o Bronisławie Piłsudskim (fragment)

Był starszy od Józefa o trzynaście miesięcy. Rywalizowali o te same dziewczyny i zaplątali się w ten sam spisek na życie cara. Lecz to dwudziestojednoletni Bronisław został skazany na karę śmierci, zmienioną ostatecznie na piętnaście lat zesłania. Sachalin, odległa wyspa między wybrzeżem Rosji a Japonią, to piekło, jak pisał Czechow.

Paweł Goźliński (ur. 1971) – teatrolog, redaktor, dziennikarz i pisarz, redaktor naczelny Wydawnictwa Agora. Autor książek „Bóg Aktor”, „Jul” oraz „Dziady”. Były szef „Dużego Formatu”, reporterskiego magazynu „Gazety Wyborczej” oraz były redaktor naczelny „Książek. Magazynu do czytania”. W 2010 roku wraz z Mariuszem Szczygłem i Wojciechem Tochmanem założył Instytut Reportażu.

Artykuł sponsorowany